Met Apolonia, Apolonia lukt het de Deense filmmaker Lea Glob om een intrigerend portret van een veelbelovende en getalenteerde kunstschilder neer te zetten. In dertien lange jaren volgde de filmmaker de kunstschilder Apolonia Sokol, waarbij haar camera – als een filmisch dagboek – de belangrijkste overwinningen en de aangrijpendste worstelingen opnam. Apolonia, Apolonia bevat als documentaire ook stille en (zelf-)reflecterende momenten, waarbij zowel de kunstschilder, de filmmaker en de filmtoeschouwers kunnen nadenken over het (kunstenaars-)leven.
Glob brengt echt het volledige plaatje van het leven van de kunstschilder in beeld, waarbij onderwerpen die normaliter overgeslagen worden toch besproken worden. Hierbij kun je denken aan bijvoorbeeld het financiële aspect van kunstenaarschap en de onderlinge moeilijke relaties tot (overdreven) rijke investeerders. Apolonia, Apolonia is een sterke aanrader die deze maand nog te zien is bij IDFA. Er zijn nog tickets beschikbaar voor de voorstelling op 19 november 2022. Deze voorstelling zal plaatsvinden bij het EYE Filmmuseum vanaf 10.00 uur. Houders van een Cinevillepas krijgen korting voor deze voorstelling.
Over Apolonia, Apolonia (2022)
Apolonia, Apolonia is een documentairefilm uit 2022. De film is geregisseerd door de Deense filmmaker Lea Glob. In 2009 portretteerde ze voor het eerst kunstenaar Apolonia Sokol. Een kunstenaar die – in de ogen van de Deense filmmaker – een sprookjesachtig bestaan leidde. Zo werd Apolonia geboren in een underground-theater in Parijs en groeide op in een kunstenaarsgemeenschap. Vanaf 2009 volgt Glob de kunstenaar dertien jaar lang met haar camera, waardoor een bijzondere band tussen de twee jonge vrouwen ontstaat.
Het resultaat is een dertien jaar omspannende, fascinerende portret van een jongvolwassen vrouw die haar plek zoekt in de (kunst)wereld. Apolonia is overtuigd van haar talent, maar heeft het regelmatig niet makkelijk. Zo moet ze als vrouwelijke kunstschilder meer opgeven en meer overwinnen dan een man. Hetzelfde geldt voor haar vriendin Oksana Shachko, een van de oprichters van de feministische actiegroep Femen, met wie ze lang samenwoont.
Over het International Documentary Film Festival Amsterdam van 2022
Het International Documentary Film Festival Amsterdam – ook wel bekend onder zijn afkorting IDFA – vindt dit jaar plaats van 9 tot en met 20 november. Het filmfestival pakt groots uit met onder andere de internationale première van Martin Scorsese’s en David Tedeschi’s Personality Crisis: One Night Only. Daarnaast brengt het IDFA dit jaar een speciaal eerbetoon aan de omgebrachte Litouwse filmmaker Mantas Kvedaravičiu. Het IDFA heeft altijd al een alternatief aangeboden voor massavermaak. Het International Documentary Film Festival Amsterdam biedt een onafhankelijke inspirerende plek waar publiek en professionals terecht kunnen voor een veelvorming aanbod documentaires van hoge kwaliteit.
Recensie
Apolonia, Apolonia is een aangrijpende en indrukwekkende documentaire. Het is de Deense filmmaker Lea Glob gelukt om de kunstschilder Apolonia Sokol op een interessante manier te portretteren. De documentaire laat een volledig beeld zien van de worstelingen en overwinningen die Apolonia in haar leven meemaakt. Hierbij gaat de documentaire niet alleen in op de dertien jaar dat Glob de kunstschilder volgde, maar ook op de jaren voordat de twee elkaar leerden kennen. Dit onderdeel van het verhaal speelt vooral een belangrijke rol in de eerste akte van de documentaire, waarbij het underground-theater Lavoir Moderne Parisien centraal staat.
Naast dat Glob de film regisseert, was ze ook grotendeels verantwoordelijk voor het camerawerk van de documentairefilm. De filmmaker maakt in haar cinematografie regelmatig gebruik van handheld camerawerk. In andere woorden in deze momenten neemt ze haar beelden op met een camera zonder statief of stabilizer. Toch gebruikt Glob op enkele momenten ook een statief of stabilizer. Dit wordt voornamelijk gedaan bij de stille en reflecterende momenten uit de documentaire. Deze stille en reflecterende momenten laten bijna de innerlijke gedachtegangen van zowel Glob als Sokol zien.
Daarnaast bieden ze de filmtoeschouwers ook een moment tot zelfinzicht. De begeleidende voice-over stem – wat regelmatig als een monoloog gezien kan worden – van de Deense filmmaker helpt om deze stille en reflecterende momenten weer te verbinden aan het grotere plaatje van het verhaal.
In Globs documentaire speelt kunstzinnigheid op alle fronten een belangrijk onderdeel. Zo maakt ze niet alleen een filmisch portret over een kunstenaar, maar vertelt ze ook over haar opa, die zelf ook kunstschilder was. Glob laat naast de kracht van (filmische) portretkunst, ook de lelijke kant van kunst maken zien. Zo komen de onzekerheid naar wie je bent als persoon en kunstenaar regelmatig aan bod. Daarnaast wordt er ook besproken hoe het niet altijd goed is om als kunstenaar je identiteit te verbinden aan je werk.
Ook laat Glob de verschrikkelijke kant van het financiële plaatje van kunstenaarschap zien, waarbij investeerders en geldproblemen ervoor zorgen dat de identiteit van een kunstenaar verdwijnt. Er wordt als het ware een nieuwe identiteit gevormd door deze investeerders en geldproblemen. En deze nieuwe identiteit komt niet authentiek of echt over. De investeerders worden al snel boos dat het schilderwerk minder origineel of adembenemend is geworden. En dat terwijl ze daar zelf de grootste oorzaak van zijn…
Naast het in beeld brengen van een kunstenaar, maakt de Deense filmmaker ook gebruik van artistieke technieken om het levensverhaal van Apolonia Sokol te vertellen. Zo maakt Glob regelmatig gebruik van modelbouwerij, waarbij ze de belangrijkste huizen van de kunstschilder na heeft gemaakt. Hierin projecteert ze dan ook enkele keren video-opnames en archiefbeelden van uit de kunstenaars jeugd.
Het camerawerk van Glob is indringend en persoonlijk. Het volgt Apolonia van zo dicht bij, voor zo’n lange tijd dat de film ook wel beschouwd kan worden als de definitieve non-fictie variant van Richard Linklaters Boyhood. Tegelijkertijd maakt Glob te weinig gebruik van inventieve cinematografie. Ergens is dit best jammer, want haar camerawerk moet het nu vooral hebben van het feit dat ze de kunstschilder, voor zo lang, op zoveel verschillende belangrijke momenten volgt. Het indringende karakter van Globs cinematografie ontstaat hierdoor, maar op visueel vlak ziet de film er regelmatig te simpel uit.
Echter kan dit ook de bedoeling zijn geweest. Glob kan met haar camerawerk hebben geprobeerd aan te tonen dat, ondanks haar groei in bekendheid, Apolonia nog steeds een mens blijft die met beide benen in de echte wereld blijft staan. Het is echter onduidelijk of dit de bedoeling van Glob is geweest, waardoor het camerawerk – voor nu – tegelijkertijd indringend, aangrijpend, persoonlijk, maar ook eentonig, grauwig en saai is.
Conclusie
Apolonia, Apolonia laat als documentaire een volledig beeld zien van de worstelingen en overwinningen die de kunstschilder Apolonia in haar leven meemaakt. Hierbij gaat de documentaire niet alleen in op de dertien jaar dat Glob de kunstschilder volgde, maar ook op de jaren voordat de twee elkaar leerden kennen. Glob brengt onderwerpen aan bod die regelmatig niet besproken worden in documentaires over kunstenaars of kunstschilders. Hierbij kun je denken aan de verschrikkelijke kant van het financiële plaatje van het kunstenaarschap, waarbij investeerders en geldproblemen ervoor zorgen dat de identiteit van een kunstenaar verdwijnt.
Naast dat de Deense filmmaker de film regisseerde en Apolonia bevriende, is ze ook nog grotendeels de cinematograaf geweest van deze film. De filmmaker maakt in haar cinematografie regelmatig gebruik van handheld camerawerk. Op alleen stille en (zelf-)reflecterende momenten gebruikt ze een statief of stabilizer. Hierdoor worden niet alleen de innerlijke gedachtegangen van zowel Glob als Sokol bijna visueel vertoond, maar krijgen ook de filmtoeschouwers een moment tot zelfinzicht.
Het camerawerk van Glob is indringend en persoonlijk. Het volgt Apolonia van zo dicht bij, voor zo’n lange tijd dat de film ook wel vergeleken kan worden met Richard Linklaters Boyhood. Tegelijkertijd maakt Glob te weinig gebruik van inventieve cinematografie, waardoor de film er visueel ook eentonig, grauwig en saai uit kan zien. Echter blijft Apolonia, Apolonia zeker een sterke aanrader als je dol bent op documentairefilms. Er zijn nog tickets beschikbaar voor de voorstelling van Apolonia, Apolonia op 19 november 2022 bij het IDFA. Deze voorstelling zal plaatsvinden bij het EYE Filmmuseum vanaf 10.00 uur.
