Na het kijken van Charcoal is de Braziliaanse film in mijn onderbewustzijn blijven hangen. De reden dat ik deze film niet uit mijn hoofd kon krijgen, had vooral te maken met het feit dat het verhaal te subtiel was in zijn satire en donkere humor. Charcoal werkt vooral als thriller en dramafilm. Het filmverhaal is aangrijpend doordat het regelmatig onvoorspelbaar en spannend is. De spannende filmsfeer behoort tot de grootste pluspunten uit deze film.
Helaas verdwijnt deze spanning regelmatig doordat regisseur en scenarioschrijver Carolina Markowicz de focus op te veel verschillende onderwerpen en thema’s legt. Daardoor is Charcoal een middelmatige dramafilm geworden waarin het verhaal in een spagaat komt te staan tussen het willen vertellen van een meeslepend verhaal en het leveren van ongenuanceerde kritiek op diverse onderwerpen als armoede en religie.
Over Charcoal
Charcoal is een Braziliaanse dramafilm uit 2022. De originele filmtitel van de film is Carvão. De film is geregisseerd door Carolina Markowicz. De regisseur schreef ook het scenario van de film. Dit is haar speelfilm regiedebuut. De cast van de film bestaat uit (o.a.) Maeve Jinkings, César Bordón, Jean Costa, Camila Márdila, Rômulo Braga, Pedro Wagner en Aline Marta. De film heeft een speeltijd van 107 minuten. Charcoal beleefde zijn wereldpremière op het Toronto International Film Festival (TIFF) op 11 september 2022. De film won prijzen op diverse internationale filmfestivals.
Markowicz sleepte met haar eerdere zes korte films, die wereldwijd vertoningen kregen, meer dan zeventig prijzen in de wacht. Zo ontving de regisseur voor haar korte film The Orphan (2018) de Queer Palm bij het Filmfestival van Cannes. The Orphan was de eerste Braziliaanse korte film die de Queer Palm bij het Filmfestival van Cannes won. Het verhaal van Charcoal speelt zich af op het platteland van Brazilië. Irene houdt haar gezin zo goed mogelijk bij elkaar.
Haar echtgenoot Jairo verdient geld met het stoken van houtskool. Hun negenjarige zoon Jean is een lieve jongen die een slaapkamer deelt met zijn grootvader Firmino. Door de beroerte die Firmino heeft gehad, kan hij niet meer lopen, praten of ademen zonder extra zuurstof. Op een dag verschijnt er in plaats van de gebruikelijke wijkverpleegkundige die de zuurstoftank van Firmino komt vervangen, gezondheidswerker Juracy.
De gezondheidswerker stelt voor de oude man te euthanaseren om zo plaats te maken voor een rijke huurder in huis. Charcoal wordt op 16 mei 2024 in de Nederlandse bioscopen uitgebracht door MOOOV Film Distribution. Mijn dank aan Triple P Entertainment en MOOOV Film Distribution voor het versturen van een online recensie-exemplaar.
Inclusie, representatie en interessant acteerwerk
Een van de beste aspecten uit de film is het acteerwerk van de cast. Het hoofdpersonage en de belangrijkste bijpersonages worden allemaal interessant geportretteerd. Maeve Jinkings is goed gecast als het ware hoofd van het gezin: moeder Irene. Ze heeft de moeilijke taak op zich om haar echtgenoot Jairo te ondersteunen met het verdienen van geld en tegelijkertijd haar zoon Jean en (ex-)drugskingpin Miguel in de gaten te houden. Daarnaast komt Irene al vroeg in de film voor onmogelijke keuzes te staan.
De actrice weet goed het pijnlijke karakter van Irene op een gediversifieerde manier weer te geven. Haar scala aan complexe emoties wordt perfect weergegeven door Jinkings. Ook acteur César Bordón – die Miguel speelt – levert een interessante acteerprestatie af. Bordón weet met zijn acteerwerk goed het gevoel van wanhoop en gevangenschap in beeld te brengen. Miguel heeft weinig opties over en moet zich houden aan de leefregels van het arme gezin dat hem opvangt. Tegelijkertijd wil dit personage niets liever dan zich (weer) vrij voelen.
Bordón speelt op een intrigerende manier met Miguels innerlijke tweestrijd en de conflicten die daardoor ontstaan met het gezin dat hem verborgen houdt. Naast Jinkings en Bordón levert acteur Rômulo Braga ook een sterke acteerprestatie af. Braga is verbonden aan verschillende belangrijke sociaal-maatschappelijke thema’s die de film bespreekt. Zo verwaarloost Braga’s personage Jairo zijn jonge zoon Jean. Hij is zich hier bewust van, maar kan zich niet overbrengen om hier echt verandering in te brengen.
Dit komt niet alleen doordat hij overuren maakt en een alcoholist is, maar ook omdat hij liever tijd doorbrengt met zijn geheime minnaar: buurman Sérgio. Regisseur Carolina Markowicz en cinematograaf Pepe Mendes zijn niet bang om in lang stilstaande beelden weer te geven hoe Jairo en Sérgio beiden vreemd gaan op hun vrouwen – die bovendien goede vriendinnen van elkaar zijn. Markowicz en Mendes proberen diverse reacties bij het filmpubliek op te brengen.
In Charcoal zijn inclusie en representatie twee belangrijke thematische onderdelen van het verhaal. Naast dat deze twee buurmannen een verhouding hebben met elkaar, komt er ook een transgender kapster in de film voor. De filmmakers dagen de filmtoeschouwers uit om te reflecteren op hun eigen reacties en gevoelens rondom deze inclusies en representaties. Hierbij schets de regisseur en scenarioschrijver een realistisch beeld, waarin de LHBTI+ personages oprecht en onvolmaakt worden gepresenteerd.
Ironie en satire
In Charcoal komen verschillende politieke, religieuze en sociaal-maatschappelijke onderwerpen ter sprake. In het filmisch bespreken van deze onderwerpen wordt er op audiovisueel vlak regelmatig gespeeld met ironie en contrasten. Hierin speelt Markowicz veel in op de klassenstrijd en toewijding aan de kerk in Brazilië. Wanneer Irene plotseling meer opdrachten binnen lijkt te krijgen, offert ze bij de kerkvader op dat ze meer kan bijdragen aan de kerk. Volgens de kerkvader heeft de kerk het financieel zwaar momenteel.
De cinematograaf laat samen met de regiekeuzes van Markowicz en de montagetechnieken van filmmonteurs Lautaro Colace en Ricardo Saraiva het tegenovergestelde zien. Nadat de kerkvader heeft gesproken over moeilijke financiële situatie van kerk, krijgen we direct beelden van de welvoorziende, grootse en rijke kerk te zien. Dit beeld staat direct in contrast met het volgende beeld, waarop we het droge landschap rondom de woning van het arme gezin te zien krijgen. In de film worden zwaar beladen onderwerpen op zo’n donkere manier besproken dat het voor sommige filmtoeschouwers kan ogen als satire.
Op mezelf kwam dit niet zo over. Charcoal overtuigde me meer als een thriller en dramafilm. Zo contextualiseert de film op een unieke manier een veelvoorkomend probleem van armoede in derdewereldlanden als Brazilië. Bovendien wordt dit probleem op een spannende manier weergegeven, doordat de filmtoeschouwers op sommige momenten weten wat er te komen staat. Ondanks dat het filmpubliek in context van de situatie kan begrijpen waar ideeën vandaan komen, blijven ze toch verbijsterd toekijken dat er ook acties ondernomen om deze ideeën uit te voeren.
Conclusie
Charcoal is een ambitieuze, maar langdradige film. De film raakt verloren in zijn potentiële thema’s en onderwerpen, waardoor Charcoal uiteindelijk eerder een nietszeggende dan een veelzeggende film is geworden. Regisseur en scenarioschrijver Carolina Markowicz probeert van alles te vertellen, maar ze mist een duidelijke narratieve focus waarmee ze dit kan vertellen. Het filmverhaal van Charcoal is thematisch overvol, waardoor het niets nieuws vertelt over veel van deze onderwerpen. Het helpt de film ook niet dat de satire en donkere humor te subtiel zijn.
Toch werkt Charcoal wel als een thriller en dramafilm. De film bespreekt op een aangrijpende manier diverse belangrijke thema’s en sociaal-maatschappelijke problemen. Hierbij wordt Markowicz ondersteund door het betekenisvolle camerawerk van cinematograaf Pepe Mendes en de scherpe montage van filmmonteurs Lautaro Colace en Ricardo Saraiva. Naast een spannende filmsfeer, vol intense thematische besprekingen en discussies, bevat Charcoal ook boeiend acteerwerk.
Van de cast weten vooral hoofdrolspeelster Maeve Jinkings en bijrolspelers César Bordón en Rômulo Braga een sterke indruk achter te laten. Bij Braga is dit deels ook te danken door hoe betrokken zijn personage is bij de representatieve onderdelen van het filmverhaal. Ondanks de pluspunten kan Charcoal niet beter dan een middelmatige film genoemd worden. Dit komt vooral doordat het verhaal minder (satirisch) baanbrekend is dan de filmmakers het voor laten komen. Charcoal is nu te zien in de Nederlandse bioscopen.
