Fantastic Mr. Fox is een van Roald Dahls meest geliefde en bekendste kinderboeken. Als klein jochie was ik zelf ook al dol op het kinderboek. Ik kan me niet meer herinneren of ik het boek ooit zelf heb gelezen, maar ik weet wel dat ik het boek voorgelezen heb gekregen als kind. Ik zag de verfilming van Dahls iconische kinderboek voor het eerst als tiener. Toen was ik niet bepaald onder de indruk van de film – waarschijnlijk omdat ik op die leeftijd andere verwachtingen van films had. Ik schat in dat ik destijds ook een compleet andere smaak in films (en filmgenres) had.
Toen ik als jongvolwassene de film opnieuw keek, veranderde mijn mening over Wes Andersons boekverfilming volledig. Sindsdien heb ik de film meerdere malen gezien, waarbij ik steeds meer waardering voor Andersons stop-motion animatie en komediefilm heb kunnen vinden. Fantastic Mr. Fox blijft simpelweg als kinderboek en als boekverfilming fantastisch. Andersons Fantastic Mr. Fox is een prachtige feelgood animatiefilm, waarin de regisseur met zijn kenmerkende visuele regiestijl op bijna geen enkel vlak teleurstelt.
Over Fantastic Mr. Fox (2009)
Fantastic Mr. Fox is een stop-motion animatie en komediefilm uit 2009. De film is gebaseerd op het gelijknamige kinderboek van auteur Roald Dahl. De film is geregisseerd door Wes Anderson. Fantastic Mr. Fox was de eerste animatiefilm die Anderson regisseerde. Daarnaast was dit ook nog de eerste stop-motion animatiefilm die gedistribueerd werd door 20th Century Fox. Het scenario van de film is geschreven door Anderson en Noah Baumbach. De stemmencast van Fantastic Mr. Fox bestaat uit onder andere George Clooney, Meryl Streep, Jason Schwartzman, Bill Murray, Willem Dafoe, Owen Wilson, Robin Hurlstone, Hugo Guinness en Michael Gambon.
Fantastic Mr. Fox beleefde zijn wereldpremière als de openingsfilm van het Filmfestival van Londen op 14 oktober 2009. Fantastic Mr. Fox werd kritisch beter ontvangen dan Andersons voorgaande films – The Life Aquatic with Steve Zissou en The Darjeeling Limited. Fantastic Mr. Fox kreeg van de critici een sterke score op zowel Rotten Tomatoes en MetaCritic. Maar ook het publiek genoot van de film, want op IMDB heeft de film ook een positieve beoordeling.
Daarnaast ontving Fantastic Mr. Fox bij de 82ste Oscaruitreiking twee Oscarnominaties. De twee Oscarnominaties waren voor Beste Animatiefilm en voor Beste Filmmuziek. Ondanks dat de film positief ontvangen werd door de recensenten en het alledaagse filmpubliek, presteerde Fantastic Mr. Fox minder goed bij de box office. De film bracht slechts 46.5 miljoen Amerikaanse dollars op tegen een budget van 40 miljoen Amerikaanse dollars.
Fantastic Mr. Fox vertelt het verhaal van ex-kippendief Mr. Fox. Hij is met zijn familie verhuisd naar een prachtige boom. Deze boom staat toevallig recht tegenover drie enorme boerderijen van wrede eigenaren. Mr. Fox kan zijn verleden als kippendief niet achter zich laten en besluit een meesterplan op te zetten om deze boerderijen te gaan beroven. De film mag dan gebaseerd zijn op het boek van Roald Dahl, maar de derde akte van de film werd er door Anderson bij verzonnen. Ook het personage Kristofferson is een creatie van Anderson zelf.
Een gedetailleerde boekverfilming
Fantastic Mr. Fox is al vanaf zijn eerste filmframe beeldschoon geanimeerd. In de film wordt op een warme manier gebruikt van herfstachtige kleuren als oranje en geel. Het kijken van Fantastic Mr. Fox staat gelijk aan het drinken van een warme kop chocolademelk in een knus huis voor een open haard, terwijl het buiten een regenachtige herfstdag is. Net zoals de kleurrijke vlammen van de open haard je kunnen opwarmen, weet regisseur Wes Anderson met dezelfde kleuren een soortgelijk gevoel te scheppen in zijn stop-motion animatiefilm over de sluwe en slimme vos.
Anderson weet het sterk beschreven verhalen te pakken en te verrijken met zijn visuele stijl. Dit is al terug te zien aan het filmmoment waarop een geanimeerde hand het boek van Fantastic Mr. Fox tegenover een volledige gele achtergrond omhoog houdt. De film neemt ons van de geïllustreerde omslag van het boek naar een filmwereld die bijna identiek is aan de omslag van het boek. Het enige verschil is dat deze filmwereld nog gedetailleerder is dan de veel vertellende geïllustreerde omslag van het boek.
Met deze simpele, maar effectieve en prachtige transitie laat Anderson zien dat hij trouw zal blijven aan het bronmateriaal, maar er ook zijn eigen visuele draai aan zal geven. De kracht van een door Anderson geregisseerde film ligt regelmatig bij het visuele aspect van het filmverhaal. Anderson gaat in Fantastic Mr. Fox ook zeker los met zijn visuele flair. Doordat het verhaal van Roald Dahl zelf al behoorlijk fantasierijk is, kan de regisseur lekker overdreven doorschieten met het visuele aspect van het filmverhaal.
Zo zijn bijvoorbeeld de achtergrondverhalen van de schurk vormgegeven alsof het stripboek panelen zijn. De geanimeerde beelden in deze filmscènes zijn net zo gedetailleerd als het narratief van deze achtergrondverhalen. Anderson weet samen met scenarioschrijver Noah Baumbach dus op een briljante manier het schrijfwerk van Dahl te vertalen naar kleurrijke geanimeerde beelden.
Authencitieit in animatie
De stop-motion animatie van Fantastic Mr. Fox behoort uiteraard tot een van de beste aspecten van de film. Zo zijn de vacht en kleding van de stop-motion geanimeerde personages tot in de details uitgewerkt. Hierdoor ogen de personages als levendige speelgoedfiguurtjes. De achtergronden in de lucht en natuur zijn ook gedetailleerd uitgewerkt. Het lijkt bijna alsof deze achtergronden zijn geschilderd door een meesterschilder. Anderson weet de leefwereld van het dierenrijk bijzonder uniek te portretteren. Op veel aspecten lijken de dieren en de mensen uit deze filmwereld op elkaar.
De dieren uit Fantastic Mr. Fox bevatten zo ook hun eigen scholen, kranten en makelaars. Het dierenrijk uit deze animatiefilm bevat hun eigen gelaagde literaire, sociaal-maatschappelijke en culturele wereld. De animatietechnieken die gebruikt worden om de personages te bewegen zijn over het algemeen krachtig uitgewerkt. Er zitten enkele bewegingen tussen die wat minder soepel en dynamisch ogen. Hierdoor zien de personages er op deze momenten wat nepper uit.
Dit neppe uiterlijk heeft echter een verrassend positief effect. Het lijkt Andersons bedoeling te zijn geweest om de personages er op enkele momenten wat extra nep uit te laten zien. Zo herinnert de regisseur zijn filmpubliek eraan dat ze naar een animatiefilm over pratende dieren kijken. Dit heeft als resultaat dat de artisiteke visie van Anderson authentieker oogt en dat de kracht van het fantasierijke onrealisme van deze creatieve filmwereld toeneemt. De geanimeerde actiescènes zijn ook interessant opgebouwd.
De levendige montage en camerapositionering zorgen er voor dat deze actiescènes plezierig zijn om te aanschouwen. De personages worden ook vanaf de zijkant gefilmd waarbij ze allerlei obstakels trotseren en beklimmen. Deze actiescènes kunnen filmtoeschouwers doen laten denken aan een platformgame. Net zoals een bij traditioneel tweedimensionale platformgame bewegen de personages uit Fantastic Mr. Fox zich tussen verschillende platforms door te springen, rennen of klimmen.
Onherkenbaar en uitstekend stemmenwerk
Een van de andere beste aspecten uit de film is het stemmenwerk van de grandioze cast. Zo is actrice Meryl Streep bijna onherkenbaar in haar rol als Mrs. Fox. Hetzelfde kan eigenlijk gezegd worden over acteur George Clooney – die de titulaire hoofdrol speelt. Een groot deel van de cast levert zo iconisch en krachtig stemmenwerk dat ze niet te herkennen zijn. De articulatie van de dialogen en de klemtonen die in bepaalde uitspraken worden gelegd zijn simpelweg geweldig. Ook levert Wally Wolodarsky bijzonder werk af met zijn stemmenwerk voor buidelrat Kylie. Op meerdere momenten in de film steelt Kylie het meest de show van alle excentrieke personages.
Dit is grotendeels te danken aan het rustgevende, onschuldige en bijna naïeve stemmenwerk van Wolodarsky. Ondanks dat Streep, Clooney en Wolodarsky de grootste sterspelers zijn van Fantastic Mr. Fox leveren de andere leden van de cast ook krachtig stemmenwerk af. Zo leveren Willem Dafoe, Michael Gambon en Bill Murray ook bijzonder vermakelijk stemmenwerk af. Een van de grootste pluspunten aan de prestaties van de cast is dat ze goed de komische timing en hilarische filmmomenten weten te verkopen door middel van hun stemmenwerk.
Fantastic Mr. Fox en de drang om fantastich te zijn
De magie van het verhaal van Fantastic Mr. Fox ligt in mijn ogen vooral aan het feit dat Mr. Fox eigenlijk helemaal niet zo fantastisch is. Mr. Fox wil altijd in de schijnwerpers staan en als fantastisch beshouwd worden. Hij luistert bijna nooit echt naar iemand en denkt vaak alleen aan zichzelf (en zijn bijhorende reputatie). Als niet iedereen onder de indruk van hem is, dan voelt Mr. Fox zich niet goed over zichzelf. Dit innerlijke conflict van het hoofdpersonage wordt letterlijk verteld in een dialoog uit de film. Persoonlijk vind ik dit een minder fijne artistieke narratieve keuze, maar het geeft wel goed de kern van zijn karakterworstelingen weer.
De magie van het filmverhaal is dus ook terug te vinden in de eerlijke en oprechte portrettering van zijn hoofdpersonage. De filmmakers nemen de tijd om de tekortkomingen van het hoofdpersonage duidelijk te belichten – wat best ongewoon is. In veel films (en ja, ook in animatiefilms) worden de hoofdpersonages eerder weergegeven als helden die altijd goed of altijd fout zitten. Films nemen niet altijd het risico om een hoofdpersonage imperfect en niet zwart-wit weer te geven. De imperfecte geaardheid van Mr. Fox voegt meer menselijkheid toe aan zijn personage.
Het is mooi dat Fantastic Mr. Fox een kinderfilm is. Dit is vooral mooi omdat de filmmakers nu een boodschap aan (jonge) kinderen kunnen meegeven dat niemand de drang hoeft te voelen om (altijd) fantastich te zijn. De filmmakers geven de (jonge) filmtoeschouwers het gevoel dat ze daarnaast niet alleen zijn als ze zich anders dan anderen voelen. Het verhaal geeft het filmpubliek de boodschap mee dat iedereen anders is en dat dit is wat ons echt fantastich maakt.
Het gaat er niet om dat je in alles fantastisch moet zijn, maar dat je gewoon trouw blijft aan jezelf en je eigen karakter. Mr. Fox en zijn zoon Ash leren beide dat je niet altijd fantastisch of de beste ergens in hoeft te zijn om je geliefd en gezien te voelen. Liefde hoort namelijk onvoorwaardelijk te komen van degene die van je houden. Voor een bepaalde groep volwassenen zijn animatiefilms alleen bedoeld (of geschikt) voor kinderen, maar Anderson laat met Fantastic Mr. Fox zien dat de thema’s in animatiefilms ook universeel kunnen zijn.
De muzikale thema’s die componist Alexandre Desplat toe heeft gevoegd aan de personages van Fantastic Mr. Fox zijn niet alleen passend, maar ook thematisch accuraat. Desplat weet goed het egocentrische karakter en ondeugende karakter van het hoofdpersonage weer te geven. Daarnaast gaat zijn filmmuziek mee op de het tempo en de moedsfeer van het filmverhaal. Toch is het filmverhaal van Fantastic Mr. Fox niet perfect. Zo zwakt het verhaal tijdens zijn derde akte wel wat af. De derde akte van Fantastic Mr. Fox is het deel van het verhaal dat Anderson en Baumbach zelf verzonnen hebben voor de film.
De derde akte van het verhaal oogt een beetje vreemd. Je merkt dat dit deel van het verhaal oorspronkelijk niet door Dahl is geschreven. Dit resulteert erin dat de derde akte in conflict komt met de verhaalstructuur en de narratieve stijl van de eerste twee aktes. De derde akte mist net zoals het personage Kristofferson een eigen sterke identiteit. Kristofferson was ook een van de eigen bedachte toevoegingen van Anderson en Baumbach.
Doordat beide Kirstofferson en de derde akte toevoegingen zijn aan een bestaand verhaal, zijn ze vooral middelen om het originele verhaal te verrijken. Hierdoor zijn ze losstaand minder uniek en diepgaand. Fantastic Mr. Fox bevat ook nog een duidelijk continuïteitsprobleem in het scenario. Het moment dat de drie schurken zeggen dat ze Mr. Fox gaan doodmaken verschilt met het moment dat ze het daadwerkelijk proberen te doen. Dit is misschien wat onnodige filmkritiek, maar het valt oprecht op wanneer je erop let.
Conclusie
Fantastic Mr. Fox is een prachtige stop-motion animatiefilm waarin regisseur Wes Anderson lekker losgaat met zijn artistieke regievisie. De animatietechnieken die gebruikt worden om de personages te laten bewegen, ogen soms wat onvolmaakt. Dit kan een symbolische keuze zijn geweest om in te haken op het thema van het verhaal dat niemand perfect hoeft te zijn. Het verhaal bevat bijzondere levenslessen waarvan zowel kinderen als volwassenen iets kunnen leren. Fantastic Mr. Fox laat in zijn filmverhaal zien dat het niet nodig is om altijd perfect of fantastisch te zijn.
Anderson bepleit net zoals Dahl dat het belangrijker is om trouw te blijven aan je eigen unieke karakter, want wat ons anders maakt, maakt ons ook speciaal. De filmmaker en auteur laten met dit verhaal zien dat het “fantastische” karakter van perfectionisme zwaar overschat wordt. Anderson weet tegelijkertijd trouw te blijven aan het boek en met zijn kenmerkende visuele stijl een eigen draai aan het verhaal te geven. Beide Anderson en Roald Dahl hebben een poëtische manier van verhalen vertellen.
Hierdoor weet de filmmaker ook zo goed op audiosvisueel vlak het verhaal van Dahl te verfilmen. In het tempo van het door Dahl geschreven verhaal weet Anderson goed te spelen met de constant veranderende moedsfeer. De filmwereld van Fantastic Mr. Fox bevat verder een rijk gedetailleerde wereld waarin geschilderde achtergronden net zoveel opvallen als de kostuumontwerpen van de stop-motion geanimeerde personages. Het stemmenwerk van de cast is ongekend goed, waarbij de grootste sterren in dit geval Meryl Streep, George Clooney en Wally Wolodarsky zijn.
Ondanks dat er veel positiefs gezegd kan worden over Fantastic Mr. Fox, is de film zeker niet perfect. Anderson verzon samen met scenarioschrijver Noah Baumbach een volledig nieuw personage en derde akte voor het verhaal. Deze twee zelfbedachte elementen zijn helaas minder goed uitgewerkt dan andere onderdelen van het filmverhaal. Daarnaast voelen deze twee toevoegingen wat onnatuurlijk aan, omdat dit twee grote veranderingen (en toevoegingen) zijn aan het originele verhaal van Dahl.
Toch valt Fantastic Mr. Fox als film zeker nog aan te raden. Fantastic Mr. Fox bevat meer dan genoeg visueel adembenemende en thematisch indrukwekkende elementen om de film nog steeds fantastich te kunnen noemen! De film is nu te streamen op zowel Netflix als Disney+ in Nederland. Daarnaast is de film te huur en te koop op Pathé Thuis en Amazon Prime Video. Ook is Fantastic Mr. Fox op Blu-ray en DVD te koop op onder andere Bol.com.
