Deze Blu-ray recensie is mede mogelijk gemaakt door het recensie-exemplaar dat sebkijk! heeft ontvangen van WW Entertainment en Entertainment One. Onze dank aan beide voor deze samenwerking.
Het jaar is 1962 als pianist Don Shirley (Mahershala Ali, Moonlight) op zoek is naar een lijfwacht voor zijn tournee door het zuiden van Amerika. Als hij in contact komt te staan met Tony Lip (Viggo Mortensen, The Lord of the Rings-Trilogie), besluit hij hem in te huren als lijfwacht. Samen reizen ze door verschillende zuidelijke laten aan de hand van een speciale reisgids (The Green Book). Deze gids geeft ze informatie over waar Afro-Afrikanen welkom en veilig zijn.
Over Green Book en zijn Awards
Bij de 91ste uitreiking van de Academy Awards won Green Book de Academy Award voor Beste Film. Er waren velen online (film) critici die niet bepaald erg geamuseerd waren met deze winnaar. Het ging zelfs zo ver dat ik meerdere keren voorbij zag komen dat critici Green Book zagen als een van de slechtste Oscar-winnaars in jaren. Tegelijkertijd hoorde ik van vrienden dat dit een van de beste films was die ze ooit gezien hadden. Zelf was ik iemand die de film nog niet eerder had gezien. Dus was ik nu toch best nieuwsgierig geworden.
Helaas moet ik me (grotendeels) aansluiten bij de online critici en melden dat ook ik denk dat deze film redelijk overrated is. Begrijp me niet verkeerd; Green Book is niet een complete slechte film. Ik ben het dan ook niet helemaal eens met de critici die deze film als een van de slechtste Oscar-winnaars in jaren beschouwen. Green Book is een film die het naar mijn mening het vooral erg veilig speelt op elk filmisch gebied. Hierdoor is het ook een film die niet bepaald veel met me doet.
En dit is zonde, want de potentie om een geweldige filmervaring te creëren was zeker aanwezig. Zo zijn er ook ongelofelijk sterke momenten in de film. Dit zijn vooral momenten met Mahershala Ali in de rol van Dr. Don Shirley. Ook hij won een Oscar voor zijn rol in Green Book. Waardige winnaar? Naar mijn mening niet bepaald. Maar dit betekent niet dat hij een slechte performance geeft in Green Book. Integendeel. Ali geeft zelfs een redelijk sterke performance, maar het is niet sterk genoeg om een Oscar voor te winnen. In ieder geval, dat is hoe ik ernaar kijk.
How Not To Make an Anti-Racism Film
Ook Viggo Mortensen heeft een rol in deze film. Misschien kan ik beter zeggen dat hij als Tony Lip de hoofdrol in Green Book heeft. En dit is iets waar ik me niet om heen kan buigen. We hebben hier een film over racisme. De film wilt ons vertellen hoe dat in het verleden heeft gespeeld en wilt ons ook nog meegeven hoe we in deze huidige tijd racisme tegen kunnen gaan. Maar dan neem je als filmmaker de keuze om als hoofdpersonage een blanke man te casten? Dat is voor mij een beetje een tegenstelling.
Hierdoor komt het op mij over alsof de filmmakers van Green Book een film over racisme hebben gemaakt voor de blanke man die zich goed wilt voelen. Wat bedoel ik hiermee? Ik probeer hiermee te zeggen doordat de film heel veilig op het thema racisme ingaat, wordt er vrij weinig echt uitdagend gesproken over dit thema. Er zijn meerdere momenten waar Mortensen’s Tony Lip zijn “best moet doen” om Ali’s Dr. Shirley uit de problemen te halen. Doordat dit soort gebeurtenissen worden herhaald achter elkaar, verliest de film zijn boodschap. Green Book begint daardoor juist racistisch aan te voelen, doordat Dr. Shirley nooit voor zichzelf opkomt en wordt geportretteerd als de zwakke man die zelf niks kan.
Toch zijn er ondanks deze veilig-bespeelde anti-racisme (of juist racistische) momenten, ook momenten die je als kijker enorm zullen raken. Neem bijvoorbeeld het moment dat Dr. Shirley zijn medemens hard ziet ploegen om rond te komen, terwijl hij zelf dat minder hoeft te doen. De blik die Ali uitstraalt verteld een verhaal op zich. Ook het einde mag er – ondanks de vele clichés – er zijn. Het is een echte feel-good einde die je warm van binnen laat voelen.
De (vele) Tekortkomingen
Green Book doet er lang over voordat er echt een chemistry ontstaat tussen de twee hoofdpersonages – Dr. Shirley en Tony Lip. Dit is mede te danken aan het hoe de film is geschreven en geregisseerd. Het voelt als een opeenstapeling van moment-opnames aan die niet goed met elkaar verbonden zijn. Tussen deze opgestapelde momenten bestaat er een alleen een repetitief patroon, waarbij we ongeveer 95% van de film ze met elkaar zien bekvechten over niks. Voor sommige is dit misschien “interessante cinema“, maar voor mij persoonlijk helaas niet.
Ook op andere gebieden is Green Book zwaar onderontwikkeld. Qua cinematografie zijn er letterlijk twee betekenisvolle shots die me zijn opgevallen. Dit zijn momenten waarbij de camera zo gepositioneerd is dat het gevoel gecreëerd kan worden dat Tony Lip zich boven de ander of onder de ander kan voelen. Dit is gedaan door de camera in een kikker- en vogel-perspectief te zetten. Bij een kikker-perspectief kijkt het publiek naar boven om het personage – Tony Lip in dit geval – te kunnen zien. Bij een vogel-perspectief is het omgekeerde het geval. De kijker kijkt omlaag om Tony Lip te kunnen zien. Of in ieder geval deze illusies worden zo gewekt, dat het lijkt alsof je op Tony neer kijkt. Of juist dat Tony op jou neerkijkt.
In de basis hoort The Green Book te gaan over hoe dit boekje mensen hielp door ze te beperken in tijden van oppressie. Maar voor een film waarin The Green Book voorbij komt, wordt er vrij weinig ingegaan op de positieve en negatieve effecten van dit boekje. Ik bedoel de titel van de film is zelfs “The Green Book“, dus je zou verwachten dat dit boekje een iets belangrijkere rol of betekenis voor de film zou hebben. In plaats daarvan krijgen we af en toe een verwarde blik van Tony naar het boekje. Of zelfs een neutrale “ongeïnteresseerde”-blik van Ali’s Dr. Shirley. In The Green Book is Ali een meester in dat soort blikken. Maar of je daar trots op kan zijn…
Conclusie
Uiteindelijk is Green Book een film die het thematisch veilig probeert te spelen. Ze wilden niet teveel uitdagends op het onderwerp “racisme” ingaan, want dan zou het een minder sterke Oscar-contender zijn geweest. Voor de duidelijkheid als je deze film leuk of geweldig vind, zeg ik niet dat je racistisch bent. Ik zeg alleen dat de film niet bepaald sterk is in het anti-racisme thema en soms zelfs racistisch over kan komen. Trouwens we moeten ook niet vergeten dat de Oscars-jury voor een groot deel bestaat uit blanke mannen rond de 50-60 jaar. Dit soort jury-leden zal minder snel een uitdagende “anti-racisme”-film willen zien.
Dit komt doordat dit hun manier van denken tegen zou gaan. Ze willen niet zien hoe de blanke man de vijand is, want dat is voor hun (en anderen) moeilijk te accepteren. Ze willen de blanke man als held zien. De blanke held (Tony Lip) die het people of color-personage (Dr. Don Shirley) er boven op helpt. Door de blanke man in de hoofdpersonage-rol als held af te beelden wordt niet anti-racisme weergegeven.
Het idee dat people of color-mensen blanke mannen nodig hebben om te overleven of beter te worden wordt gestimuleerd. En in een tijd waar er nog steeds zo op deze manier gedacht wordt, zijn dit gevaarlijke manieren om “anti-racisme” als thema of boodschap weer te geven. Daarom raad ik deze film eigenlijk ook (sterk) af. Voor een film over “anti-racisme” kun je beter kijken naar andere films – zoals; Blackkklansman, If Beale Street Could Talk of Blindspotting. Allemaal geregisseerd door mensen die minder gerepresenteerd worden in de maatschappij.
