Regisseurs en scenarioschrijvers Scott Beck en Bryan Woods zijn hard op weg om prominente namen te worden in de Amerikaanse filmindustrie. Hierbij zullen ze vooral de waardering en aandacht ontvangen van liefhebbers van fantasierijke en spannende filmgenres. Zo schreef het filmmakers duo het originele verhaal en scenario van de populaire sciencefiction en horrorfilm A Quiet Place (2018). Het succes van deze eerste film is voor een groot deel terug te traceren naar het briljante concept uit het verhaal en hoe dit op een nagelbijtend spannende manier door verwerkt is in het scenario.
Zonder het werk van Beck en Woods was A Quiet Place nooit zo indrukwekkend geworden. Daarnaast zou de film nooit geleid hebben tot de grootse filmfranchise waar dit jaar al de derde film – A Quiet Place: Day One – in uit is gekomen. Met de release van 65 (2023) stelde Beck en Woods me toch wat teleur. Het duo weet best hoe ze een spannend filmverhaal kunnen schrijven. Dit laten ze zien in zowel A Quiet Place als 65. In deze laatst genoemde film ligt het probleem meer bij de regievisie van Beck en Woods.
Het duo is in 65 uitzonderlijk goed in het opbouwen van spannende filmscènes om vervolgens hun beloftes niet waar te maken en verder niets te doen met deze opgebouwde spanning. Ondanks de problemen en imperfecties van 65, was er ook potentie terug te vinden in de enigszins vermakelijke film. Bij 65 was de potentie was vooral terug te vinden in de originaliteit en het concept van het filmverhaal. Met hun nieuwste film Heretic bewijzen Beck en Woods dat mijn opmerkingen over hun potentie terecht waren.
Het duo bewijst opnieuw dat ze twee creatieve en originele scenarioschrijvers zijn. Daarnaast laten ze met Heretic zien dat ze ook nog eens verdomd goede regisseurs kunnen zijn. De kracht van hun werk lag bij zowel A Quiet Place als 65 bij het filmverhaal en hoe ze dat door hebben verwerkt in een scenario. De kracht van Heretic ligt bij het scenario en hoe ze dit door hebben verwerkt in hun regievisie. Heretic is een fantastische en prettig gestoorde psychologische thriller film waarin het filmpubliek vast komt te zitten in een mentaal doolhof.
Onder leiding van Beck en Woods wordt het filmpubliek, net zo goed als de twee jonge missionarissen (die sterk neergezet worden door Chloe East en Sophie Thatcher), geconfronteerd met het gokken naar de ware bedoelingen van Hugh Grants doordachte en enigszins charismatische psychopaat Mr. Reed. Naast dat het filmpubliek op zoek blijft gaan naar de ware bedoelingen van Grants personage, krijgen de filmtoeschouwers ook te maken met een dwaalspoor over de betekenis van het leven, religie en het hebben van vrije wil. Wat volgt is een legendarische, pardon my French, mindfuck van een film.
Over Heretic (2024)
Heretic is een Amerikaanse psychologische thriller en horrorfilm uit 2024. De film is geregisseerd door Scott Beck en Bryan Woods. Het regisseursduo schreef ook het scenario van de film. De regisseurs kun je kennen voor het regisseren van de Amerikaanse sciencefiction thriller en actiefilm 65 (2023). Daarnaast werkten de filmmakers ook als scenarioschrijvers mee aan de Amerikaanse horrorfilm A Quiet Place (2018). De cast van de film bestaat uit (o.a.) Hugh Grant, Chloe East, Sophie Thatcher en Topher Grace. De film heeft een speeltijd van 111 minuten.
In het filmverhaal worden twee jonge missionarissen gedwongen om hun geloof te bewijzen wanneer ze aankloppen bij de verkeerde deur. Nadat ze begroet worden door de duivelse Mr. Reed, raken ze verstrikt in een dodelijk kat-en-muisspel. De film beleefde zijn wereldpremière bij het Toronto International Film Festival (TIFF) van 2024. De film werd daarna in de Amerikaanse bioscopen uitgebracht op 8 november 2024. Heretic was eerder al te zien bij het Leiden International Film Festival (LIFF) van 2024. De film werd op 21 november 2024 officieel in de Nederlandse bioscopen uitgebracht.
Symbolisme
Wie had verwacht dat een film als Heretic zou beginnen met twee missionarissen die een discussie voeren over de lengte en grootte van magnum condooms? Vanaf zijn openingsscène is Heretic een film waar sterk gebruik gemaakt wordt van symbolisme en metaforen. Dat de regisseurs en scenarioschrijvers dit zelfs voor elkaar krijgen met dialogen over magnum condooms, laat niet alleen hun originaliteit en creativiteit zien, maar ook hun vakmanschap. Als geniale verhalenvertellers weten Beck en Woods elk soort onderwerp te benoemen en te gebruiken om de thema’s van hun filmverhaal te versterken.
In de openingsscène ontstaat een discussiepunt tussen de twee missionarissen over hoe waargetrouw de effectiviteit en de grootte van magnum condooms zijn. De twee jonge personages zetten persoonlijke anekdotes en ervaringen in om de ander van hun standpunt te overtuigen. Via deze bijzondere openingsscène spelen Beck en Woods in op verschillende thema’s uit Heretic. De vraag ontstaat wie er van de twee missionarissen gelijk heeft. Beide personages geloven dat ze de waarheid vertellen en gelijk hebben.
Met de discussie uit de openingsscène laten Beck en Woods zien dat de waarheid niet altijd iets meetbaars is. In de gehele film spelen de filmmakers in op het idee dat persoonlijke ervaringen of verhalen ervoor kunnen zorgen dat iemands geloof of waarheidsbevinding wordt aangepast. Door een discussiepunt te starten waarin persoonlijke ervaringen en anekdotes belangrijker zijn dan de geloofwaardigheid van deze verhalen, zetten Beck en Woods al goed het podium neer voor de belangrijkste thema’s en onderwerpen uit het filmverhaal.
Perceptie
Met de openingsscène weten Beck en Woods de twee missionarissen meer te humaniseren. Zo praten ze over onderwerpen die normaliter als ongebruikelijk of controversieel onder gelovigen gezien worden. Door deze onderwerpen in hun gesprekken terug te laten keren, laten Beck en Woods zien dat gelovigen net als ongelovigen over diverse en bovendien controversiële onderwerpen kunnen praten. In Heretic worden gelovigen van hun heilige voetstuk gehaald, die deels door hunzelf en deels door atheïsten zijn neergezet.
De filmmakers lijken op een subtiele manier te beargumenteren dat gelovigen en ongelovigen uiteindelijke beide mensen blijven. Onze verschillende en persoonlijke percepties van menselijke thema’s, als religies, is wat ons mens maakt. Of tenminste, dat is wat Beck en Woods lijken te zeggen. Perceptie speelt een belangrijke rol in Heretic. De regisseurs blijven de filmtoeschouwers (en gevangen filmpersonages) confronteren met vragen waarin het waarnemingsvermogen en religieuze keuzes verdwaald raken in een doolhof van wereldgeschiedenis en iteraties.
Beck en Woods blijven via Hugh Grants, briljant gespeelde, personage Mr. Reed vragen op de twee missionarissen – en in verlenging de filmtoeschouwers – gooien zonder het tempo hiervan ooit te verlagen. In plaats daarvan blijven de filmmakers via Grants personage steeds meer vragen op vragen gooien. Hierdoor ontstaat er een draaikolk van Mr. Reeds onbeantwoorde vragen die al snel gemengd worden met de vragen die de andere filmpersonages zich beginnen af te stellen en de vragen die bij het filmpubliek opkomen.
De ware aard, intenties of de betekenis van deze vragen raakt steeds meer verloren. Hierdoor blijft Heretic als film ongelofelijk spannend om te kijken. Filmtoeschouwers zullen tijdens het kijken van deze psychologische thriller en horrorfilm op het puntje van hun stoel blijven zitten en zweten, omdat ze moeite moeten doen om het verhaal en de bedoelingen van Grants Mr. Reed bij te benen. Het is geen overdreven stelling om te zeggen dat het filmpubliek net zo hard psychologisch uitgedaagd wordt als de twee missionarissen die gespeeld worden door Chloe East en Sophie Thatcher.
Afgeraffeld filmeinde
Toch raakt de originele thematiek van de film op enkele momenten verloren door de hoeveelheid iteraties die daar over heen gekomen zijn. De kans is zeer groot dat dit de bedoeling is geweest, omdat Mr. Reed het in Heretic regelmatig heeft over de destructieve en onvoorziene kracht van iteraties. Beck en Woods lijken met repetitie van vragen en iteraties van de thema’s uit de film te willen bewijzen dat Mr. Reed een punt heeft. Helaas pakt dit voor het duo niet altijd goed uit. Deze regiekeuzes zorgen er eerder voor dat het filmverhaal zijn rode draad verliest.
Hierdoor eindigt Heretic met een snel afgeraffeld filmeinde. Het filmeinde mag dan inspelen op het psychologische vraagspel dat Mr. Reed heeft opgezegd, maar dit is simpelweg niet genoeg. Het probleem ligt hierbij niet bij het feit dat Heretic eindigt met een (enigszins onduidelijk) open einde. In plaats daarvan ligt het probleem bij de snelheid waarmee de film beëindigt wordt en de hoeveelheid onbeantwoorde vragen die hierdoor achterblijven. De film had wat mij betreft nog een stuk langer door mogen gaan.
Nu komt het te veel over alsof Beck en Woods zich in een hoekje hadden geschreven en niet meer wisten hoe ze eruit konden komen. In plaats daarvan lijken ze gekozen te hebben voor de makkelijkste weg door simpel in te spelen op de thematiek, metaforen en symbolisme van de film. Alleen werkt dit niet goed doordat deze (uitgangs-)punten niet onderbouwd zijn in het filmeinde. Doordat de film het verhaal ook zo snel afsluit, krijgen de thematiek, metaforen en symbolisme niet de kans om onderbouwd en sterk verbonden te worden met de eerdere momenten en karakterontwikkelingen uit het verhaal.
Gevoel van gevangenschap
De regisseurs en scenarioschrijvers zijn niet de enige van de cast en crew die fenomenaal werk hebben afgeleverd met Heretic. Zo weten de cinematograaf en filmmonteur goed in te spelen op de regievisie van Beck en Woods. De cinematograaf en filmmonteur hebben bewuste keuzes gemaakt over wat filmtoeschouwers wel en niet te zien krijgen in de verschillende (open en gesloten) filmlocaties. De kracht in het werk van filmmonteur Justin Li ligt bij de snelheid waarmee hij afwisselt tussen de verschillende filmpersonages, de handelingen die ze uitvoeren en de geluidsvolle evenementen die om hun heen gebeuren.
Waar Li uitblinkt met zijn snelheid, weet cinematograaf Chung Chung-hoon opvallend genoeg de show te stelen met zijn intieme camerawerk. De cinematograaf weet op de juiste momenten in zijn camerawerk de focus te leggen op de lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen of specifieke handelingen van de filmpersonages. Om deze reden maakt Chung-hoon regelmatig gebruik van diverse vormen van close-ups. De cinematograaf gebruikt cameratechnieken zoals inzoomen, uitzoomen en pan camerabewegingen om de onderliggende spannende filmsfeer tegen te spreken met kalm camerawerk.
Het zijn deze tegenstrijdigheden die ervoor zorgen dat de film spannender en intenser wordt. Naast het werk van Chung-hoon en Li kan het werk van productieontwerper Philip Messina en set decorateur Hamish Purdy niet onbenoemd blijven. Een groot deel van de gespannen sfeer van Heretic is te danken aan het gevoel van benauwde gevangenschap. Dit gevoel wordt weer krachtig opgewekt door het werk van (o.a.) Messina en Purdy. Hierbij worden de productieontwerper en set decorateur ondersteund door het briljante werk van de art department van Heretic.
Deze crewleden weet uitstekend een gelaagd gevoel van gevangenschap op te brengen door het huis van Mr. Reed als een doolhof neer te zetten waarbij de enige manier voorwaarts, inwaarts lijkt te zijn. Naast de crew weet de cast van Heretic ook een sterke indruk achter te laten. Ondanks dat de cast groter is dan Grant, East en Thatcher, zijn het alleen deze drie castleden die een memorabele indruk weten achter te laten. De rest van de cast krijgt namelijk te weinig tijd in het verhaal. Van de drie genoemde castleden steelt filmveteraan Grant het meest de show.
Grant is hilarisch en briljant in zijn rol als Mr. Reed. De acteur maakt van het charismatische, gestoorde en psychopathische personage een overdreven typetje die alleen hij zo lijkt te kunnen spelen. Het filmpubliek zal om hem moeten lachen met zijn misvormde imitaties van popcultuur personages als Jar Jar Binks. Tegelijkertijd zullen ze geïnteresseerd toekijken naar Mr. Reed door zijn bezeten en geobsedeerde intelligentie over diverse onderwerpen. Uiteindelijk zullen filmtoeschouwers hem vooral leren te vrezen door zijn onvoorspelbare karakter en onnavolgbare overtuigingen.
Conclusie
Heretic mag dan al enkele weken in de bioscopen draaien, maar de film is nog steeds een sterke aanrader om in de bioscoop te bezoeken. De nieuwste film van Scott Beck en Bryan Woods bevat een spannend en gestoord filmverhaal waarin de filmtoeschouwers uitgedaagd worden om een psychologisch spel mee te spelen met de twee missionarissen die gevangen zitten in het huis van Mr. Reed. De topprestaties van Hugh Grant, Chloe East en Sophie Thatcher zorgen ervoor dat de filmtoeschouwers meeleven met de filmpersonages.
East en Thatcher leveren empathische acteerprestaties met meerdere onverwachte karakteriserende plottwists. Filmtoeschouwers zullen zich geroepen voelen om de ware bedoelingen van Grants personage Mr. Reed te ontcijferen om zo te ontsnappen aan zijn letterlijke en figuurlijke gevangenis. Heretic bevat naast sterk acteerwerk en een aangrijpend, maar raadselachtig verhaal, ook sterke technische aspecten. Helaas bevat de film ook enkele kritiekpunten. De kritiekpunten zijn vooral terug te vinden bij het rommelige en afgeraffelde filmeinde.
Heretic eindigt te abrupt waardoor meerdere filmtoeschouwers zullen achterblijven met een onvoldaan en teleurgesteld gevoel. Daarnaast raken de thema’s van Heretic op enkele momenten in de film verloren door de hoeveelheid iteraties die deze thematische onderwerpen krijgen. Ondanks zijn minpunten blijft Heretic een sterke psychologische thriller en horrorfilm die zijn filmpubliek niet alleen vermaakt, maar ook uitdaagt. De film is dan ook zeker weten een bioscoopbezoek waard. Heretic is nu nog te zien in de Nederlandse bioscopen. Mijn dank aan filmdistributeur Independent Films voor het versturen van bioscoop vrijkaarten van de film.
