Het Verloren Transport is een van de beste Nederlandse speelfilms van dit moment. Daarnaast is de film een ode aan jong visionair Nederlands talent dat de moderne filmgeschiedenis van Nederland naar grote hoogtes kan brengen. Nederlands filmbezoekers zouden eigenlijk niet meer moeten klagen dat er geen sterke Nederlandse speelfilms in de bioscoop uitkomen. Vooral niet als er zo’n geweldige Nederlandse filmproductie als Het Verloren Transport te zien is in de Nederlandse bioscopen. Het is een film die je hart beetje bij beetje steeds meer over wint in zijn redelijk korte speeltijd. Dit allemaal zorgt ervoor dat Het Verloren transport ook een van de beste Nederlandse oorlogs- en dramafilms van de afgelopen jaren genoemd kan worden.
Over het Verloren Transport (2022)
Het Verloren Transport is een bijzondere oorlogs- en dramafilm uit 2022. De film is geregisseerd door de Nederlandse filmmaker Saskia Diesing. Ze was ook verantwoordelijk voor het scenario van de film. Het Verloren Transport heeft een indrukwekkende cast bestaande uit onder andere Hanna van Vliet, Eugénie Anselin, Anna Bachmann, Bram Suijker, Konstantin Frolov, Frieda Barnhard, Billy de Walle, Dragon Bakema en Isis Caljé. Zoals misschien al terug te zien is in de internationale cast is Het Verloren Transport een samenwerking tussen diverse landen. Zo werkten Nederland, Luxemburg en Duitsland samen aan het realiseren van de film.
Daarnaast worden er ook verschillende talen gesproken in de film. In de film wordt niet alleen in het Nederlands en Engels gesproken. Zeker niet, want meerdere personages spreken in de film ook Duits of Russisch. De film is een productie van KeyFilm in coproductie met NTR, Coin Film en Amour Fou Luxembourg. Het Verloren Transport speelt zich af in de lente van 1945 wanneer een deportatietrein met honderden Joodse gevangen bij een klein Duits dorp strandt. Dit dorp wordt op dat moment bezet door het Russische leger. De joodse gevangen, de lokale Duitse dorpelingen en de Russische soldaten zijn nu allemaal met elkaar opgescheept.
In een situatie van diep wantrouwen, wanhoop en wraak ontstaat een onverwachte vriendschap tussen de Russische scherpschutter Vera, dorpeling Winnie en de Joods-Nederlandse Simone. Het Verloren Transport is opgedragen ter nagedachtenis aan allen die hebben geleden en offers hebben gebracht. De film is al sinds 20 april 2023 te zien in de Nederlandse bioscopen. Mijn dank aan September Film Distribution voor het versturen van een online recensie-exemplaar.
Een sterke introductie tot het (naderende) einde van de Tweede Wereldoorlog
Het Verloren Transport opent sterk met de oorverdovende, onrustbarende en ontroerende filmmuziek van componisten Paul Eisenach en Jonas Hofer. De componisten leveren in de eerste paar minuten een muziekstuk dat gerenommeerd (blockbuster) filmliefhebbers zal laten denken aan Ludwig Göranssons filmmuziek voor Tenet of Hans Zimmers filmmuziek voor The Dark Knight. De filmmuziek van componisten Eisenach en Hofer begeleid de filmtoeschouwers tijdens de proloog. Bij dit proloog krijgen we een Europese kaart, in de tijden van de Tweede Wereldoorlog, te zien. De kaart laat zien hoe het Russische Rode leger vanuit het oosten optrekken, terwijl de andere geallieerden steeds meer de Duitsers wegdrijven uit het westen.
Eisenach en Hofer weten in te spelen op de proloog met hun verontrustende filmmuziek. Hun muziek past goed bij het vluchtige en benauwende gevoel dat regisseur Saskia Diesing op de Europese kaart weet weer te geven. De oorlog nadert overduidelijk zijn einde. Dit is terug te zien op de kaart en ook terug te horen in het monoloog dat samen met de filmmuziek ons de weg leidt. Het beeld zoomt tegelijkertijd in op de Europese kaart, waardoor de filmmakers een toepasselijk krap en chaotisch gevoel weten weer te geven.
Grootse ongekende en opkomende acteertalenten
Het Verloren Transport bevat een grootse internationale cast met enkele geweldige Nederlandse acteurs en actrices. Hanna van Vliet, Bram Suijker en Frieda Barnhard zijn drie voorbeelden van grootse Nederlandse talenten die nu al voor een langere tijd bezig zijn met het vormgeven van het toekomstige Nederlandse filmlandschap. Van Vliet kun je kennen van producties als Anne+, Suijker van Vliegende Hollanders en Barnhard van Judas. In Het Verloren Transport komen deze talenten samen en vormen ze een ensemble cast. De focus van het verhaal ligt duidelijk ligt op de personages van Van Vliet, Eugénie Anselin en Anna Bachman.
Ondanks dat andere Nederlandse spelers als Suijker, Barnhard en in verlenging Billy de Walle, minder te doen krijgen, weet de regisseur en scenarioschrijver de potentie van de Nederlandse cast volledig te benutten. Zo spelen de acteurs en actrices van de Nederlandse cast goed op elkaar in en is hun onderlinge chemie geloofwaardig. Anselin en Bachman zijn beide niet Nederlands, maar hun toegevoegde waarde aan het verhaal mag ook niet onderschat worden. Beide actrices leveren top acteerprestaties af, waarbij de jonge actrice Anna Bachman zelfs de beste acteerprestatie in de film levert.
Bachmans personage maakt ook de grootste karakterontwikkeling mee. Daarnaast voelt haar personage het meest uitgediept aan op het emotionele spectrum. We krijgen haar personage woedend, gedeprimeerd, wantrouwend en uiteindelijk ook hoopvol te zien. Naast Bachman worden de personages van Anselin en Van Vliet het sterkst geportretteerd in het verhaal en in de acteerprestaties. Ook weten Suijker, Barnhard en de Walle te overtuigen. Helaas moet ik wel toegeven dat Suijker wat onverstaanbaar was op enkele momenten in de film. De hoogtes die de acteur bereikte in Vliegende Hollanders, weet hij hier niet opnieuw te halen, maar over het algemeen overtuigt hij wel met zijn acteerwerk.
Een onderbelichte periode uit de Tweede Wereldoorlog
Diesing weet met haar film een onderbelichte periode uit de Tweede Wereldoorlog goed en realistisch in beeld te brengen. Zo spreken de personages uit verschillende landen niet allemaal dezelfde taal, waardoor de onderlinge communicatie, vooral in het begin, moeizamer verloopt. Het wantrouwen en de wanhoop waar de Joodse gevangenen, Russische soldaten en de Duitse burgers mee te maken hebben, wordt ook goed weergegeven. Zo krijgen we niet alleen de strijd tegen fascisten te zien, maar ook hoe iemand zich kan gedragen als dief of moordenaar, na zo lang gevangen en mishandeld te zijn geweest door een andere bevolkingsgroep.
Hierbij speelt Diesing in op het idee van geïndoctrineerde haat tegenover bepaalde bevolkingsgroepen. De Joodse gevangenen en de Russische soldaten willen geen geklaag horen van de Duitse bevolking, wanneer ze hun lokale dorp bezetten. Het maakt ze niets uit of er potentiële onschuldige Duitsers daar wonen. Het Duitse leger heeft al genoeg kwaads gedaan, waardoor ze allemaal niet meer te vertrouwen zijn. Andersom ziet de lokale Duitse bevolking de Joodse gevangenen en Russische soldaten als de boosdoeners en de indringers.
Diesing laat dus zien hoe groepen mensen allemaal hetzelfde behandeld en beoordeeld kunnen worden. De regisseur en scenarioschrijver laat zien dat in tijden van deze Tweede Wereldoorlog de verschillende bevolkingsgroepen niet keken naar de persoonlijkheden en acties van het individu, maar naar dat van groepen mensen. Het is bijzonder om te zien hoe Diesing speelt met dit idee van geïnstitutionaliseerde haat dat is ontstaan door jaren van propaganda en oorlog. Vooral omdat de filmmaker dit op een integere manier doet, waarbij de emotionele uitbarstingen als onderlinge confrontaties dienen.
Daarnaast laat Diesing de Tweede Wereldoorlog vanuit een origineel perspectief. De focus ligt ditmaal niet op de mannelijke soldaten die de oorlog uitvechten, maar op drie vrouwen. Alle drie komen ze uit een ander land en hebben ze andere levenservaringen opgedaan tijdens de wereldoorlog. Toch weten de drie vrouwen elkaar langzamerhand steeds meer te vinden, te begrijpen en zelfs te waarderen. Er is bij Het Verloren Transport zeker sprake van een vrouwenperspectief, waarbij Diesing inspeelt op de kracht en doorzettingsvermogen van elke individuele hoofdrolspeelster.
Conclusie
Filmmaker Saskia Diesing geeft met Het Verloren Transport een stukje onvertelde wereldgeschiedenis weer, waarbij ze met gebruik van de (grotendeels) jonge cast ook nog een pleidooi lijkt te geven voor de kracht van ongekende en opkomende acteertalenten. Het Verloren Transport is daarnaast een film met een feministisch perspectief dat zich inzet voor vrouwenemancipatie en de ongehoorde verhalen van vrouwen uit de Tweede Wereldoorlog. De filmmaker laat zien dat de vrouwen niet alleen als verpleegkundige of huisvrouw bezig waren in de Tweede Wereldoorlog. In plaats daarvan zet ze in het verhaal drie vrouwen in de hoofdrol.
De drie vrouwen hebben verschillende achtergronden en laten alle drie zien dat er ook verhalen buiten stereotypen te vertellen zijn. Het Verloren Transport bevat krachtig acteerwerk van de drie hoofdrolspeelsters, waarbij de overige Nederlandse acteurs en actrices in hun bijrollen vooral een sterke indruk achter te laten. Bram Suijker is soms wat minder goed te verstaan, maar voor de rest weet ook deze acteur te overtuigen. De filmmuziek van componisten Paul Eisenach en Jonas Hofer weet indruk op te brengen. Vooral in de proloog, waar we een overzicht krijgen van Europa dat het einde van de Tweede Wereldoorlog benadert.
Het Verloren Transport is over het algemeen eigenlijk een hele sterke Nederlandse filmproductie, waarbij er ook veel oog is voor details. Van de indrukwekkende productieontwerpen van productieontwerper Diana van de Vossenberg tot de realistische kostuumontwerpen van Genoveva Kylburg. Ook het scenario van regisseur Diesing zit vol met bijzondere details. Zo laat het verhaal zien hoe hongerig de Nederlandse joden na gevangenschap zijn. Ze smikkelen zelfs (bijna) scherven op om wat eten van de grond te kunnen afrapen – een klein, maar onvergetelijk moment uit de film.
Diesing heeft uiteindelijk met Het Verloren Transport een rauw, sensitief en emotioneel portret neergezet van Europa op het moment van het naderende einde van de Tweede Wereldoorlog. De filmmaker weet kracht te vinden in het humane aspect, waarbij de emotionele confrontaties en onderlinge botsingen zorgen voor spanning – in plaats van grootse schietpartijen, die we al zo vaak in films gezien hebben. Het Verloren Transport is een unieke filmervaring dat er voor heeft gezorgd dat ik meer van dit soort originele oorlogsverhalen verfilmd wil zien worden. Het Verloren Transport is nu te zien in de Nederlandse bioscopen.
