”You know somethin’, Utivich? I think this just might be my masterpiece.” Op deze simpele, maar briljante manier laat filmmaker Quentin Tarantino via Brad Pitts personage Luitenant Aldo Raine het filmpubliek weten hoe hij denkt over zijn film Inglourious Basterds (2009). Het is niet absurd dat Tarantino deze film als zijn meesterwerk beschouwd. Door filmhits als Reservoir Dogs (1992), Pulp Fiction (1994), Kill Bill: Vol.1 (2003) en Kill Bill: Vol. 2 (2004) en cultklassiekers als Jackie Brown (1997) werd Tarantino voor een lange tijd gezien als een steeds legendarischer wordende filmmaker.
De filmrelease van Death Proof (2007) besmeurde voor het eerst de grootse carrière en filmoeuvre van Tarantino. Ondanks dat Death Proof niet overdonderend slecht werd beoordeeld, werd de film een stuk minder goed ontvangen dan de vorige films die Tarantino hard geregisseerd. Tarantino’s reputatie als briljante filmmaker die niet mist met zijn films was nu veranderd. Met Inglourious Basterds heroverde en revolutioneerde Tarantino zijn positie als meesterlijke filmmaker. De regisseur en scenarioschrijver verlegde met deze oorlogsfilm de grenzen van zijn eigen capaciteiten als regisseur en scenarioschrijver.
Zo vertelt Inglourious Basterds een verhaal waarin het verloop van de Tweede Wereldoorlog is aangepast. Tarantino speelt in deze film met fictie en non-fictie door een alternatieve geschiedenis te presenteren waarin diverse Joodse personages strijden om een einde te maken aan het leiderschap van het nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Inglourious Basterds zou niet de enige film blijven waarmee Tarantino heeft laten zien dat hij een meester in historische fictie is. Zo veranderde de filmmaker ook het geschiedenisverloop van het filmlandschap in zijn negende film Once Upon a Time … in Hollywood (2019).
In Once Upon a Time … in Hollywood belicht Tarantino op een subtiele manier de grootse impact van kleine aanpassingen van gebeurtenissen in de filmindustrie, terwijl hij met Inglourious Basterds groter uitpakt door diverse alternatieve historische gebeurtenissen op elkaar in te laten spelen. De aangepaste historische evenementen worden zo goed door elkaar verweven en op elkaar verder gebouwd dat deze oorlogsfilm uit 2009 een uitstekende en welverdiende climax bevat. Er kan niet anders geconcludeerd worden dat Tarantino met het bijzondere verhaalverloop van een alternatieve geschiedenis een iconisch wat-als-verhaal weet te presenteren.
Over Inglourious Basterds (2009)
Inglourious Basterds is een Amerikaans-Duitse oorlogsfilm uit 2009. De film is geregisseerd door de wereldberoemde filmmaker Quentin Tarantino. De regisseur schreef ook het scenario van de film. De cast van de film bestaat uit (o.a.) Brad Pitt, Christoph Waltz, Mélanie Laurent, Michael Fassbender, Eli Roth, Diane Kruger, Daniel Brühl, Til Schweiger, Gedeon Burkhard, Jacky Ido, B. J. Novak, August Diehl, Omar Doom, Sylvester Groth, en Martin Wuttke. De film heeft een speeltijd van 153 minuten.
De film beleefde zijn wereldpremière op 20 mei 2009 bij het 62ste Cannes Film Festival. Inglourious Basterds werd op 21 augustus 2009 in de Amerikaanse bioscopen gebracht. De film was vanaf 19 augustus 2009 in de Belgische bioscopen te zien. Inglourious Basterds werd op 27 augustus 2009 officieel in de Nederlandse bioscopen uitgebracht. De film vertelt een alternatieve geschiedenis over twee samenvallende complotten om de leiders van nazi-Duitsland te vermoorden in een Parijse bioscoop.
Liefde voor (film-)geschiedenis
Met Inglourious Basterds levert de regisseur en scenarioschrijver een prachtig eerbetoon aan de vroege jaren van de Amerikaanse en Europese filmgeschiedenis. De filmmaker laat dit al bewust zien met de keuze om de filmtitel te baseren op de Italiaanse film The Inglorious Basterds (1978) van regisseur Enzo G. Castellari. Door interacties tussen verschillende personages laat Tarantino zijn kennis over en liefde voor de filmgeschiedenis zien. De film bevat dialogen waarin filmlegendes als Max Linder, G. W. Pabst, Charlie Chaplin en (bijhorende) iconische films als The Kid (1921) worden besproken.
Tegelijkertijd onderzoekt Tarantino met Inglourious Basterds de verbanden en relaties die Amerika en diverse Europese landen hadden op het gebied van film. In de film laat Tarantino zijn kennis over de filmgeschiedenis van het Amerikaanse en Europese filmlandschap van voor een tijdens de Tweede Wereldoorlog blijken, door gesprekken die gevoerd worden tussen Michael Fassbenders personage Luitenant Archie Hicox en Mike Myers’ personage Generaal Ed Fenech. Fassbenders personage was voor de oorlog werkzaam als filmcriticus en schreef meerdere boeken over het Duitse filmlandschap van de jaren 1920.
Daarnaast is de Luitenant goed op de hoogte van de Duitse filmindustrie onder leiding van minister van propaganda Joseph Goebbels. De inclusie van montagetechnieken zoals de abrupte verschijningen van freeze frames (stilstaande beelden), gevolgd door de stem van een verteller buiten beeld, laten ook zien dat Tarantino met Inglourious Basterds een magisch eerbetoon aan de grootse filmgeschiedenis levert. Doordat de film gebruik maakt van een ouder Universal Pictures logo dat voornamelijk werd gebruikt tussen 1965 en 1973, laat de filmmaker opnieuw zien dat hij de filmgeschiedenis waardeert.
De pest
Wanneer de filmtitel op het scherm verschijnt, krijgen we Inglourious Basterds in geel gekleurde letters met een gestileerd geschreven handschrift te zien. Het gebruik van de kleur geel in de titel symboliseert het gevaar dat de Inglourious Basterds vormen voor de nazi’s en andersom. Christoph Waltz’ personage Hans Landa praat in de openingsscène over hoe ratten veel ziekte verspreiden. Hierbij maakt zowel Waltz’ personage als de geel gekleurde filmtitel een associatie met de Zwarte Dood: een Europese epidemie van de pest die plaatsvond in de middeleeuwen.
De kleur geel wordt tegenwoordig nog steeds geassocieerd met gevaar, omdat er in de middeleeuwen gebruik werd gemaakt van een gele vlag om een epidemie aan te kondigen. Tarantino speelt subtiel met de perceptie en kennis die zijn publiek heeft over de geschiedenis van de mensheid. Door gebruik te maken van de gele kleur in de filmtitel schept hij het idee dat de Inglourious Basterds de pest zijn die de nazi’s zullen doen uitroeien.
Ontcijferen van muziek
De trieste, maar hoopvolle filmmuziek voegt toe aan de ervaring. In de film maakt Tarantino met behulp van muziekbegeleider Mary Ramos en muziekeditor Jim Schultz gebruik van een verscheidenheid aan muziekgenres. Zo heeft de filmmaker meerdere muzieksporen van componist Ennio Morricone door de hele film verstopt. Daarnaast maakt hij ook gebruik van muziek uit Spaghetti Westerns (in andere woorden: door Italianen gemaakte westerns) en David Bowie’s nummer Cat People (Putting Out Fire).
Het gebruik van het solomuziekstuk Für Elise van de wereldberoemde componist Ludwig von Beethoven behoort tot de belangrijkste en bijzonderste toevoegingen aan de soundtrack. Tarantino schept op een indrukwekkende manier een verband tussen het ontcijferen van het gedrag van ondergedoken Joden en het ontcijferen van Beethovens betekenis van Für Elise. Bij Beethovens solomuziekstuk Für Elise is het namelijk onduidelijk wie Elise precies is. Daarnaast is het ook onduidelijk voor wie dit stuk precies bedoeld is.
Er gaan veel theorieën rond dat Für Elise anders had moeten heten. Door de verkeerde ontcijfering van Beethovens handschrift, is dit dus anders de geschiedenis verder ingegaan. Tarantino gebruikt het ontcijferen van Für Elise als een metafoor voor het gedrag van Hans Landa. Dit personage weet goed het gedrag van (ondergedoken) Joden te ontcijferen, terwijl alledaagse nazisoldaten dit niet kunnen. Deze nazi’s ontcijferen het handschrift (of het gedrag) van de joden verkeerd waardoor de joodse familie Dreyfus oorspronkelijk niet gevonden werd.
Tarantino laat zien dat elk handschrift en gedrag uit de geschiedenis te ontcijferen valt. Als een solomuziekstuk laat de filmmaker de scène uitspelen, waarbij Waltz’ Hans Landa de muzieknoten, handschriften en teksten perfect muziek weet te ontcijferen. Het krachtige camerawerk van cinematograaf Robert Bridge Richardsons ondersteunt de muzikale keuzes van Tarantino, Ramos en Schultz. Door de nauwe samenwerking tussen Richardson, Tarantino en de rest van de crew krijgen we bijzondere beelden te zien die goed samenwerken met de gemaakte muziekkeuzes.
Taalbarrières
Inglourious Basterds heeft een grootse ensemble cast bestaande uit (o.a.) Brad Pitt, Christoph Waltz, Mélanie Laurent, Michael Fassbender, Eli Roth, Diane Kruger, Daniel Brühl, Til Schweiger, Gedeon Burkhard, Jacky Ido, B. J. Novak, August Diehl, Omar Doom, Sylvester Groth, en Martin Wuttke. De cast bestaat uit verschillende acteurs en actrices met een andere nationaliteit – Amerikaans, Duits, Frans en Brits. Tarantino heeft in interviews laten weten dat hij met Inglourious Basterds wilde laten zien hoe belangrijk taal (en in verlenging de taalbarrière) was tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De filmmaker heeft er bewust voor gekozen om Fransen, Duitsers, Britten en Amerikanen in zijn (internationale) cast te stoppen. Hierdoor krijgt de film een gevoel van realisme – zelfs als het niet de daadwerkelijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog volgt. Dit is geen oorlogsfilm waarbij elk personage met een andere nationaliteit alleen Engels praat met een (slap) accent. Tarantino laat met Inglourious Basterds zien dat het niet spreken van een andere taal letterlijk je dood had kunnen worden in de Tweede Wereldoorlog.
Hans Landa
Christoph Waltz heeft met Hands Landa een van de allerbeste schurken uit de gehele filmgeschiedenis neergezet. Hans Landa is een kwaadaardige en doordachte man met een intimiderende sluwheid. Waltz kruipt met zijn acteerprestaties onder je huid. Hans Landa oogt regelmatig overdreven vriendelijk waardoor hij extra angstaanjagend en onvoorspelbaar is om te aanschouwen. De momenten dat Waltz kort stilvalt en met zijn gezichtsuitdrukking bekendmaakt de ware bedoelingen van een ander personage door te hebben zijn intens.
Deze filmscènes zijn zo intens dat filmtoeschouwers bijna de zweetdruppels van hun eigen voorhoofd af kunnen voelen druppelen. De acteur probeert met de hersenspelletjes van zijn wrede personage niet alleen zijn tegenstanders, maar ook het filmpubliek altijd een stap voor te blijven. Daarom is het ook zo bevredigend wanneer deze specifieke schurk voor het eerst verslagen wordt in zijn denksport. Dat Waltz in Inglourious Basterds de beste acteerprestatie van zijn leven heeft neergezet is dan ook geen overdreven opmerking.
Joodse wraak
Joodse emancipatie en wraak spelen twee belangrijke thematische rollen in Inglourious Basterds. Zo bestaat de titulaire groep uit de film voornamelijk uit Amerikaanse en geëmigreerde Europese Joden. Naast de Inglourious Basterds bestookt de Franse Jood Shosanna ook een plan om wraak te nemen op nazi-Duitsland. Het filmverhaal zet Joodse wraak op een brute, emanciperende en spectaculaire neer. Tegelijkertijd is Tarantino met de inclusie van personages als “The Bear Jew” niet bang om naast emancipatie en moed in te spelen op de wrede kant van Joodse wraak.
“The Bear Jew” is een personage dat met een honkbalknuppel de hersenen van nazi’s inslaat voordat dezelfde nazi’s gescalpeerd worden. De brutale en directe eerlijkheid, waarmee Tarantino niet zoekt naar een altijd doorslaggevend moreel kompas, toont ons de dualiteit van de mensheid in oorlog op een soms hilarische, soms pijnlijke en altijd speelse manier. De filmmaker probeert naast Joodse emancipatie en wraak namelijk ook voor vermaak te zorgen. Tarantino laat ons zien dat een film zowel vermakelijk als diepgaand kan zijn, zelfs als de film ons gruwelijke verleden bespreekt en onze onmenselijke acties laat zien.
In een interview liet de filmmaker weten dat zijn favoriete filmvoorstelling van Inglourious Basterds plaatsvond in Duitsland. Tarantino observeerde dat Duitse filmtoeschouwer bij deze specifieke voorstelling het gevoel hadden dat ze deze film over de Tweede Wereldoorlog leuk mochten vinden, ook al voelden velen zich nog steeds schuldig over de gebeurtenissen uit het verleden. Hiermee bevestigde het Duitse filmpubliek dat Inglourious Basterds een film is die je kan raken, maar ook kan vermaken en laten lachen. Bij een film als Inglourious Basterds hoeft vermaak en diepgang elkaar niet uit te sluiten. In plaats daarvan omarmen en versterken deze twee aspecten elkaar.
Conclusie
Inglourious Basterds wordt wereldwijd beschouwd als een van Quentin Tarantino’s beste werken. Dit is niet verrassend, omdat zijn scherp geschreven scenario net zo dynamisch als de film zelf is. Tarantino heeft meerdere iconische scènes weten neer te zetten in deze oorlogsfilm. Hierbij hoef je niet alleen te denken aan de openingsscène of de scène in een Franse bar vol Duitsers en undercover geallieerden. Het acteerwerk van de cast is fenomenaal. Ondanks dat Christoph Waltz de show het meest steelt, kan er geen enkele acteur of actrice vervangen worden in Inglourious Basterds.
Alle acteurs en actrices uit de film laten een onvergetelijke en onvervangbare indruk achter. Dit komt mede door de regiekeuze van Tarantino om een internationale cast te gebruiken. Doordat de film een internationale cast heeft met rollen voor (o.a.) Amerikanen, Fransen, Duisters, Oostenrijkers en Britten, voelt de filmwereld van Inglourious Basterds soms echter aan dan onze eigen wereld. Hiernaast geeft de regisseur en scenarioschrijver een podium aan het Joodse en Duitse publiek om beide te verwerken wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd.
Bovendien zorgt Tarantino ervoor dat zowel het Joodse als het Duitse filmpubliek de kans krijgt om te genieten van een spectaculaire en diepgaande film over een heftig en pijnlijk stukje wereldgeschiedenis. Inglourious Basterds kan niet anders beschreven worden als een film die je minimaal twee keer gezien moet hebben je in leven. Dat klopt. Niet een enkele keer, maar minimaal twee keer. Zo goed is deze oorlogsfilm. Inglourious Basterds is nu te koop op 4K Ultra HD Blu-ray, Blu-ray en DVD op (o.a.) Bol.com. De film is daarnaast te streamen op Videoland en Amazon Prime Video in Nederland. Inglourious Basterds is ook te koop en te huur op Pathé Thuis in Nederland.
