Het is weer januari en dat betekent dat het Nederlands Silent Film Festival er weer aan komt. Het Nederlands Silent Film Festival is het grootste Nederlandse filmfestival voor de stille film. Het filmfestival vindt dit jaar weer plaats in Parktheater Eindhoven en Pand P in Eindhoven. Van 12 januari 2023 tot en met 15 januari 2023 kun je de stille films van het Nederlands Silent Film Festival 2023 bijwonen. Dit jaar bevat het filmfestival weer een bijzondere selectie, waarbij films van Buster Keaton, Alfred Hitchcock en (veel) vrouwelijke filmmakers vertoond zullen worden.
Over het Nederlands Silent Film Festival
Het Nederlands Silent Film Festival zet zich in om de stille film in leven te houden en zijn bekendheid te vergroten. Het filmfestival wil nieuwe generaties laten zien en beleven dat de stille film geen primitieve voorloper van de hedendaagse bioscoopfilm is, maar juist een opzichzelfstaande, en unieke kunstvorm. Het Nederlands Silent Film Festival is uitgegroeid tot een plek waar liefhebbers kunnen genieten, en nieuwkomers kennis kunnen maken met deze geliefde stille films.
Echter is de stille film (ook wel bekend als de silent film) nooit stil geweest. De films werden vanaf het begin al muzikaal begeleid. Dit gebeurde niet alleen met een pianist of een kleine band, maar ook met volledige symfonieorkesten. De combinatie van beeld met live muziek maakt volgens het Nederlands Silent Film Festival de stille film vele malen levendiger dan de huidige geluidsfilm.
Tijdens het jaarlijks terugkerende festival programmeren ze een zo gevarieerd mogelijk aanbod. Er is ruimte voor beide grote producties, als onbekendere pareltjes. Zo is een van de vaste programmaonderdelen De Keuze van de Curator. De Curator Stille Film van het EYE Filminstituut krijgt ieder jaar een plek in het schema om een belangrijke, maar niet zo bekende film in het programma te stoppen. En ook aan Nederlandse stille films wordt aandacht besteed. Daarnaast is er ruimte voor actualiteit.
Zo worden er nog geregeld films herontdekt in (particuliere) archieven. Er kunnen verloren gewaande scènes of complete films terug gevonden worden. Vele musea en andere instellingen over de hele wereld houden zich namelijk bezig met het restaureren van oude stille films. Het Nederlands Silent Film Festival organiseert en steunt door het jaar heen ook andere stille film vertoningen. Dit doen ze naast het festival. Op hun website en socialemediakanalen worden geïnteresseerden op de hoogte gehouden van alle plannen. Ook kun je je daar aanmelden voor een nieuwsbrief van dit filmfestival.
De hoofdfilm van het Nederlands Silent Film Festival 2023
Zoals elk jaar is de hoofdfilm van het Nederlands Silent Film Festival een eerbetoon aan de grote slapstickacteuren van de film. Dit jaar is daarom de hoofdfilm Buster Keatons Sherlock Jr. uit 1924 geworden. In Sherlock Jr. speelt Keaton een jonge filmoperateur die ervan droomt ooit een groot detective te worden. Sherlock Jr. wordt beschouwd als een van Keatons beste films waarin elk aspect van Keatons briljante stijl van filmmaken wordt uitgelicht. De film zal te zien zijn op zaterdag 14 januari 2023 bij de Philipszaal in het Park Theater in Eindhoven.
De filmvertoning start om 20:30 en eindigt om 22:30. De filmvertoning bevat ook een pauze, waarbij er voor de pauze twee korte films worden vertoond. Allereerst krijgen de korte film We Faw Down (1928) met Laurel en Hardy te zien. In deze korte film probeert het bekende duo hun vrouwen ervan te overtuigen dat ze wel degelijk naar het heater zijn geweest. De tweede korte film is Never Weaken (1921), waarin Harold Lloyd op een onhandige manier zich van het leven probeert te beroven en denkt in de hemel te zijn beland.
Daarnaast maakt het publiek ook kennis met de slapstick sterren uit het Nasty Women programmaonderdeel – maar daar later meer over! De films worden begeleid door de muziek van Daan van den Hurk en Meg Morley op de piano, Frank van der Star op de drums, Bart Soeters op de bas, en Elizabeth-Jane Baldry op de harp. De prijs voor een ticket voor deze filmvertoning is € 18.50.
Ook te zien op het NSFF 2023: De eerste film van Alfred Hitchcock
Een andere film die ik van het Nederlands Silent Film Festival 2023 wil aanraden is Alfred Hitchcocks The Lodger: A Story of The London Fog. De klassieke stille film kwam uit in 1927 en heeft een speeltijd van 90 minuten. De cast van de film bestaat uit Ivor Novello, June Tripp, Mary Ault, en Arthur Chesney. The Lodger: A Story of The London Fog is de eerste film die de beroemde filmregisseur Alfred Hitchcock zelf regisseerde. De filmmaker was sterk beïnvloed door het werk van de Duitse expressionistische filmmakers Fritz Lang (bekend van Metropolis) en Friedrich Wilhelm Murnau (bekend van Nosferatu).
De film is gebaseerd op een boek van Marie Belloc Lowndes. In de film loopt er een seriemoordenaar vrij rond, die zichzelf The Avenger noemt. Een mysterieuze huurder in huize Bunting maakt zich steeds meer verdacht, terwijl hij ondertussen een romance weet te beginnen met de dochter van het huis. Maar is deze man wel de gezochte moordenaar? De musici Daan van den Hurk en Frank van der Star leveren muziek (respectievelijk piano- en drummuziek) bij de film.
The Lodger: A Story of The London Fog zal op donderdag 12 januari 2023 te zien zijn in de grote zaal van Pand P in Eindhoven. De film start om 20:30 en eindigt om 22:00. De prijs voor een kaartje is € 12.50. Voor de start van de film speelt er – vanaf 19:00 tot 19:45 – een extra kort en veelzijdig programma met reclamefilmpjes van George Debels af. Debels was de belangrijkste animatiepionier van Nederland.
Onbekende parels
Nog een andere film die ik van het Nederlands Silent Film Festival 2023 wil aanraden is Love, Life and Laughter. Deze film leek decennialang te horen tot de lijst van verloren films, totdat enkele jaren geleden in een kleine bioscoop in Hattem een kopie werd teruggevonden. De hoofdrol wordt gespeel door Betty “Queen of Happiness” Balfour, die ook wel bekend stond als de Britse Mary Pickford. De actrice speelt een jonge musical danseres die droomt van het grote theater. Haar grote liefde, een schrijver, probeert zelf ook carrière te maken.
Ze gaan beide hun eigen weg om hun dromen te achtervolgen, maar spreken af elkaar in ieder geval over twee jaar weer te ontmoeten. Love, Life and Laughter is geschreven en geregisseerd door George Pearson. De film komt uit 1923 en de teruggevonden kopie heeft een speeltijd van ronde 61 minuten. Love, Life and Laughter zal op vrijdag 13 januari 2023 te zien zijn in de grote zaal van Pand P in Eindhoven. De film start om 20:00 en eindigt om 21:15. De muzikant Meg Morley zal de film begeleiden met pianomuziek. De prijs voor een kaartje is opnieuw € 12.50.
Op vrijdag 13 januari 2023 zal ook de Japanse stille film That Night’s Wife te zien zijn. Deze stille film is geregisseerd door Yasujiro Ozu. Hij was een groot Japanse regisseur die tot in de jaren 1960 films maakte. Ozu’s films zijn van grote invloed geweest op onder meer filmmaker Martin Scorsese. In That Night’s Wife zien we hoe een politieagent een overvaller op het spoor komt. De politieagent brengt de nacht door bij het gezin van de overvaller. Daarnaast laat het verhaal op een humane manier zien hoe ver een vader bereid is te gaan voor de gezondheid van zijn kind.
De film kwam uit in 1930 en heeft een speeltijd van 65 minuten. De cast bestaat uit onder andere Tokihiko Okada, Emiko Yakumo, Mitsuko Ichimura, Togo Yamamoto en Tatsuo Saito. That Night’s Wife zal op vrijdag 13 januari 2023 te zien zijn in de grote zaal van Pand P in Eindhoven. De film start om 21:30 en eindigt rond 22:30. De muzikant Maud Nelissen zal de film begeleiden met pianomuziek. De prijs voor een kaartje is € 10.00.
New Beginnings: de opkomst van vrouwelijke filmmakers
Naast losse kijktips wil ik ook de bijzondere programmaonderdelen van het Nederlands Silent Film Festival 2023 belichten. De eerste daarvan is het programmaonderdeel New Beginnings – dat te zien is met Engelse ondertiteling op zaterdag 14 januari vanaf 13:30 tot en met (ongeveer) 15:30. De prijs voor een ticket is € 12.50. Dit programma is samengesteld uit werk van uitsluitend vrouwelijke filmmakers en gaat over opnieuw beginnen. Van een frisse start, een nieuwe kans en een onverwachte ommekeer tot een opwindende verandering of een verrassend nieuw perspectief.
Dit programma brengt films samen die zowel het plezier als de pijnlijkheden van elk nieuw begin belichten. Films die tijdens dit programmaonderdeel vertoond zullen worden, zijn:
- Grundlovsdagen, den 5 juni 1915 (1915). Een korte film van 6 minuten waarin vrouwelijke filmmakers Julie Laurberg en Franziska Gad laten zien hoe Denemarken in 1915 een aanpassing in de grondwet doorvoert waardoor vrouwen ook hun stem konden laten gelden.
- The Troublesome Stepdaughters (1912). Deze korte film heeft een speeltijd van 13 minuten en is geregisseerd door Marguerite Bertsch. Naast dat ze de film regisseerde, schreef ze deze geestige komedie ook. De film gaat over de spanning tussen een nieuwe echtgenote en de vier dochters van haar nieuwe man uit een vorig huwelijk. Het verhaal is verrassend modern en herkenbaar en heeft zelfs een onverwachte twist in petto.
- I’d Be Delighted To! (1932). De twee Amerikaanse amateur filmmakers Cynthia en S.W. “Winkie” Childs maakten deze creatieve en speelse film over een romance die ontstaat tijdens een intiem diner. De twee filmmakers waren in het echte leven ook getrouwd. Ze slagen erin om alleen met de handen en voeten van de twee protagonisten een ontluikende liefde levendig weer te geven. De korte film heeft een speeltijd van 12 minuten.
- Themes et Variations (1928). De Franse avant-garde filmmaker Germaine Dulac zag film als een moderne vorm van visuele expressie, waarbij emoties via beweging, ritme en contrasten konden worden weergegeven. Ze ijverde daarom voor een nieuwe film praktijk, verlost van narratieve of literaire aanpakken – een “pure” filmtaal dus. Haar film Themes et Variations werd ontwikkeld als een visuele symfonie. De korte film heeft een speeltijd van 11 minuten.
- Changing Hues (1922). Deze korte gedramatiseerde reclamefilm voor kledingverf en wasproducten heeft een speeltijd van 6 minuten. De korte film maakt ons duidelijk dat zelfs als je jezelf geen nieuwe jurk kan veroorloven, je met een nieuwe kleur eruit ziet als nieuw. In de eerste jaren van de filmgeschiedenis werden films vaak met de hand of met een stencilmethode ingekleurd. Dit was vaak het werk van vrouwen, omdat het werk als precies en monotoon beschouwd werd, twee kwaliteiten die mannen als “vrouwelijk” beschouwde.
- Manden uden fremtid (1916). Dit is de langste film uit dit bijzondere programmaonderdeel van het Nederlands Silent Film Festival 2023. De film heeft namelijk een speeltijd van 53 minuten. Harriet Bloch is de scenarist van de film en daarmee ook de eerste professionele Deense vrouwelijke scenarist sinds de geboorte van de film. Manden uden fremtid is een romantische westen met de toen grootse Deense filmster, Valdemar Psilander. De titelheld ontdekt dat hij geen “gewone” cowboy is, maar eigenlijk van aristocratische komaf is, een ontdekking die vooral op romantisch vlak verstrekkende gevolgen heeft.
Cinema’s First Nasty Women
Het Cinema’s First Nasty Women programmaonderdeel van het Nederlands Silent Film Festival 2023 biedt een kijkje in het wereldbeeld van 100 jaar geleden. Een tijdperk dat bestond uit technische en sociale vernieuwingen, maar ook uit ongefundeerde vooroordelen. Curator stille film van het Eye Filmmuseum Elif Rongen laat dit tijdsbeeld zien met zeven korte komedies. Deze korte films zitten vol met feministische protesten, genderwisselingen en slapstick, met in de hoofdrol verschillende vergeten comédiennes voor wie het hoog tijd is ze de waardering en erkenning te geven die ze verdienen. De films die te vertoond zullen worden zijn:
- La grève des bonnes (1906). Deze korte film heeft een speeltijd van 8 minuten.
- La grève des nourrices (1907). Deze korte film heeft een speeltijd van 12 minuten.
- Les femmes cochers (1907). Deze korte film heeft een speeltijd van 10 minuten.
- Cunégonde Femme Cochère (1913). Deze korte film heeft een speeltijd van 6 minuten.
- Mme fait du Sport (1908). Deze korte film heeft een speeltijd van 10 minuten.
- Ventilateur Breveté (1911). Deze korte film heeft een speeltijd van 4 minuten.
- La pile électrique de Léontine (1910). Deze korte film heeft een speeltijd van 7 minuten.
- Leontine s’envole (1911). Deze korte film heeft een speeltijd van 7 minuten.
Het programmaonderdeel Cinema’s First Nasty Women zal plaatsvinden op zaterdag 14 januari 2023 bij de grote zaal van Pand P in Eindhoven. Het programmaonderdeel start om 16:00 en eindigt rond 17:30. Meg Morley zorgt voor pianomuziek bij dit programmaonderdeel. De prijs voor een ticket is € 12.50.
