De historische dramafilm Small Things Like These laat zien hoe jonge vrouwen naar tuchthuizen werden gestuurd voor “boetedoening en rehabilitatie.” De jonge vrouwen werden in deze tuchthuizen (en andere soortgelijke instellingen) geëxploiteerd en mishandeld. Regisseur Tim Mielants en scenarioschrijver Enda Walsh lijken op een intieme manier de vraag te stellen wat de prijs is van niets doen tegen het onrecht dat deze jonge vrouwen (en hun afgenomen kinderen) werd aangedaan. Het briljante aan de vraag en deze opzet is dat de interne en externe conflicten van het hoofdpersonage, Bill Furlong, hieraan verbonden zijn.
Bill kan zich nooit volledig inactief opstellen tegen het wangedrag dat deze tuchthuizen vertoont, doordat zijn levensgeschiedenis en bestaan hieraan grotendeels verbonden is. Doordat het leven van Bill grotendeels verbonden is aan het systeem van de tuchthuizen, is zijn confrontatie met de katholieke kerk onontkoombaar. Elk moment dat hij een trauma herbeleeft of zijn gedachten afdwalen naar het verleden, wordt hij geconfronteerd met de problematiek van de katholieke kerk en de tuchthuizen.
Elke keer dat hij botst met het oneerlijke en gevaarlijke systeem van het tuchthuis, moet Bill ook zijn traumatische verleden onder ogen komen. Door de prijs van niets doen persoonlijker te maken in het filmverhaal, bepleiten Mielants en Walsh dat de mensheid altijd actie moet nemen tegen onrechtvaardigheid en ongelijkheid. Met Small Things Like These laten ze zien dat de prijs van niets doen meer kost dan de gevolgen van iets doen.
Over Small Things Like These (2024)
Small Things Like These is een Belgische en Ierse historische dramafilm uit 2024. De film is geregisseerd door de Vlaamse filmmaker Tim Mielants. Deze filmmaker regisseerde eerder al de film De Patrick (2019) en meerdere afleveringen van de hitserie Peaky Blinders. Het scenario van de film is geschreven door Enda Walsh. De scenarioschrijver baseerde het filmverhaal op de gelijknamige roman van Claire Keegan. De cast van de film bestaat uit (o.a.) Cillian Murphy, Eileen Walsh, Michelle Fairley, Emily Watson, Clare Dunne en Helen Behan.
Murphy werkte ook als producent mee aan de film. De film heeft een speeltijd van 98 minuten. Small Things Like These beleefde zijn wereldpremière op 15 februari 2024 tijdens de Berlinale. De film werd op 1 november 2024 uitgebracht in de Ierse en Britse bioscopen. Small Things Like These werd op 21 november 2024 door filmdistributeur Dutch FilmWorks (DFW) uitgebracht in de Nederlandse bioscopen. De film was vanaf 20 november 2024 te zien in de Belgische bioscopen. Het filmverhaal volgt Bill Furlong.
Het kleine havenstadje waar hij woont, wordt gecontroleerd door de katholieke kerk. Terwijl de man hard werkt om zijn gezin te onderhouden, ontdekt hij verontrustende geheimen in een tuchthuis dat wordt beheerd door de katholieke Magdalenazusters onder leiding van Sister Mary. Hier worden de “gevallen” vrouwen en meisjes uitgebuit en mishandeld in de wasserijen. Door deze gruwelijke onthullingen wordt Bill ook geconfronteerd met zijn eigen verleden en gedwongen zijn stilzwijgen te doorbreken.
Het geluid en de macht van de kerk
Voordat we beelden te zien krijgen in Small Things Like These, opent de film kort met het doordringende geluid van een kerkklok. Hiermee maakt regisseur Tim Mielants direct duidelijk dat het geloof een belangrijke rol speelt in deze historische dramafilm. De simpele, maar effectieve montage van deze openingsscène bevestigt dit. Na het openingsbeeld van de kerk waar een klok aan het luiden is, laat filmmonteur Alain Dessauvage beelden van verschillende huizen uit het kleine havenstadje zien.
Bij alle gekozen en gemonteerde filmbeelden zijn de geluiden van de kerkklok nog te horen. Op deze manier laten Mielants, Dessauvage en de geluidsafdeling het bereik en de invloed van de katholieke kerk op het kleine havenstadje zien. De filmmonteur kiest er slim voor om bij de gemonteerde filmbeelden niet alleen af te wisselen van locatie, maar ook van tijdstip. Hierdoor ziet het filmpubliek in de openingsscène het kleine havenstadje in de avond, bij dageraad en in de middag gaan. Hiermee laat Dessauvage zien dat de macht van kerk een constante factor is in dit kleine havenstadje.
In deze openingsscène wordt niet alleen duidelijk gemaakt dat het geloof een prominente rol speelt in het filmverhaal en de bijhorende thematiek daarvan, maar ook dat het werk van de geluidsafdeling belangrijk is voor Small Things Like These. Zo is het geluid van Small Things Like These vooral van belang voor het scheppen en onderhouden van de filmsfeer. Daarnaast weet de geluidsafdeling met hun geluid sterk in te spelen op de thematiek en symboliek van de film.
Overprikkeling en onrust
Zo weet de geluidsafdeling goed in te spelen op de overprikkeling en onrust die het hoofdpersonage Bill Furlong ervaart. Bij de introductie van Bill krijgen we een opeenstapeling van luide en overheersende geluiden te horen: van blaffende honden tot een rinkelende telefoon en van radiogeluiden tot een auto die aan het achteruit rijden is. Door de combinatie van alle geluiden geeft de geluidsafdeling het overspannen gevoel van Bill goed weer aan (en over op) de filmtoeschouwers.
Daarnaast weet de geluidsafdeling op de juiste momenten geluiden te versterken of verzwakken om zo een gevoel te scheppen dat Bill zich diep in zijn gedachten bevindt of een trauma herbeleeft. Door filmmomenten snel af te laten wisselen tussen overheersende geluiden en dominerende filmmuziek wordt dit gewenste effect nog sneller bereikt en versterkt. Bill is altijd druk bezig en lijkt geen moment van rust te kunnen ervaren. Zowel het werk van de geluidsafdeling als de beelden van cinematograaf Frank van den Eeden geven dit weer.
Verlangen naar ware connecties
Van den Eeden laat op een intieme manier zien hoe Bill worstelt met zichzelf, zijn verleden en zijn omgeving. Met zijn stabiele camerawerk focust de cinematograaf op het in het beeld brengen van wat Bill doet, ziet en ervaart. Hierbij maakt hij gebruik van pan camerabewegingen om de perceptie van Bill weer te geven. Daarnaast plaats Van den Eeden de camera regelmatig achter Bill als we hem zware (fysieke) handelingen zien uitvoeren. Bovendien plaats de cinematograaf de camera dicht bij of voor Bill bij intieme handelingen en ervaringen.
Zo plaats Van den Eeden de camera voor Bill als hij, vanuit de duisternis van een koolopslagruimte, toekijkt naar hoe een jonge vrouw het tuchthuis naar binnen wordt geduwd. Doordat de camera vanaf een medium shot voor het gezicht en lichaam van Bill geplaatst wordt, krijgen de filmtoeschouwers goed de allesverhullende lichaamstaal en expressieve gezichtsuitdrukkingen van Bill te zien. De cinematograaf speelt ook met het perspectief van het hoofdpersonage. Zo plaatst Van den Eeden ons in de stoel van waaruit Bill het nachtleven bestudeert als hij niet kan slapen.
In de nacht staat Bill (regelmatig) op om vanuit een raam in zijn huis naar het nachtleven te kijken dat buitenshuis plaatsvindt. Hiermee raken Mielants en scenarioschrijver Enda Walsh een diepe snaar bij het hoofdpersonage. Zijn verlangen naar een ontspannen en plezierig leven wordt symbolisch weergegeven in het vrije, dynamische en wilde nachtleven dat buitenshuis plaatsvindt. Bovendien lijkt Bill te verlangen naar ware connecties – niet alleen met anderen, maar ook met zichzelf.
Gemoedssferen
Deze verlangens zijn enigszins tegenstrijdig, omdat Bill pas kan ontspannen als hij de (door hem) verstopte trauma’s uit zijn verleden kan confronteren. Om dit voor elkaar te krijgen moet hij ook zijn relatie tot de katholieke kerk onder een vergrootglas brengen. Voor een inwoner in een kleine stad waar de katholieke kerk de macht heeft, lijkt dit (in eerste instantie) hoogstwaarschijnlijk onmogelijk te zijn. Toch laat de cinematograaf op meerdere malen in de film zien hoe Bills gedachten afdwalen naar het verleden. De cinematograaf laat zien hoe Bill afdwaalt tijdens het kijken naar vlammen of het aanschouwen van het geruis van zijn televisie.
Hierbij wordt het hoofdpersonage bezocht en overgenomen door visioenen en herinneringen van het verleden. Diverse dominerende geluiden zorgen samen met de scherpe montage van Dessauvage ervoor dat het filmpubliek mee wordt genomen in de gemoedssfeer en gedachten van Bill. Het beste voorbeeld hiervan vindt plaats als we de jonge Bill in het verleden zien, terwijl we het geluid van de volwassen Bill horen die snel en hevig kool aan het scheppen is. De gedachten aan het verleden en (opgekropte) gevoelens in het heden smelten samen, terwijl de geluiden van het kool scheppen en korte gehijg van Bill in elkaar overvloeien.
De schreeuw van Bill
In Small Things Like These laat Oscarwinnaar Cillian Murphy opnieuw zien dat hij een van de beste acteurs aller tijden is. De acteur weet met zijn gevoelige, gelaagde en expressieve acteerwerk te overtuigen. Op enkele momenten in de film bereikt Murphy een buitengewone staat van expressiviteit. De acteur krijgt het vooral elkaar om te over te komen als een tot leven gebrachte filmische variant op (proto-)expressionistische kunstschilderijen als Der Schrei.
Murphy weet met zijn acteerwerk goed het soort angst weer te geven dat zo sterk in schilderijen als Der Schrei van kunstenaar Edvard Munch wordt neergezet. Daarnaast geeft de acteur goed de dilemma’s van Bill weer. Regelmatig gaan deze innerlijke en uiterlijke worstelingen gepaard met herbelevingen van trauma’s en gevoelens van schuld, schaamte en verdriet – wat Murphy allemaal weet te omvatten in zijn diepgaande acteerprestatie. Naast Murphy is het vooral actrice Emily Watson die opvalt
Op de Berlinale 2024 won Watson voor haar rol in Small Things Like These de Zilveren Beer voor beste bijrol. Dit is niet gek, want de actrice weet in deze film een analyserende, duistere en mysterieuze acteerprestatie neer te zetten. Met haar kalme houding en onderliggende vragenspel zet Watson een dreigende houding neer in de film. Ondanks dat de actrice veel te kort in de film te zien is, weet Watson met haar calculerende, intimiderende en geniepige acteerprestatie een blijvende indruk achter te laten.
Conclusie
Small Things Like These is een meeslepende en hartbrekende film. De film bevat een verhaal dat een onderbelicht stuk geschiedenis weergeeft. Het filmverhaal laat zien dat het makkelijker (en veelvoorkomender) is om stil te blijven, dan om actie te ondernemen tegen onrecht. In het kleine havenstadje uit de film hebben de nonnen uit het tuchthuis (en in verlenging de katholieke kerk) overal een vinger in de pap. De prijs die mensen betalen als ze het heft in eigen handen nemen wordt hierdoor in eerste instantie als vrij hoog neergezet.
Zo kan de katholieke kerk op meerdere vlakken voor problemen zorgen als mensen uit het kleine havenstadje tegen hun in gaan. De macht en invloed van de katholieke kerk wordt in Small Things Like These als iets gevaarlijks en angstaanjagends neergezet: wat in deze context meer dan terecht is. Het verhaal over de macht van de kerk is gepersonaliseerd in het levensverhaal van het hoofdpersonage Bill Furlong. Hierdoor hebben regisseur Tim Mielants en scenarioschrijver Enda Walsh de perfecte kans gekregen om de conflicten intiemer en de consequenties aangrijpender te maken.
Hierbij worden de regisseur en scenarioschrijver ondersteund door het briljante acteerwerk van de cast. Van de cast zijn het vooral Cillian Murphy en Emily Watson die een blijvende indruk weten achter te laten. De regisseur en scenarioschrijver worden in de thematische karakterisering van het hoofdpersonage ook krachtig ondersteund door de cinematograaf, geluidsafdeling en filmmonteur. Zo weten de cinematograaf, filmmonteur en geluidsafdeling gezamenlijk de diepgewortelde innerlijke en uiterlijke worstelingen van Bill goed weer te geven.
Mielants en Walsh weten met het filmverhaal van Small Things Like These te strijden voor gelijkheid, vrijheid en vrouwenrechten. Hierbij bepleiten ze op een bescheiden en ongedwongen manier dat de rest van de mensheid hetzelfde hoort te doen. Op 7 maart bracht Dutch FilmWorks (DFW) de historische dramafilm Small Things Like These uit op Blu-ray en DVD. De film is nu te koop op Blu-ray en DVD op (o.a.) Bol.com. Daarnaast is de film te huur en te koop op Pathé Thuis in Nederland. Mijn dank aan Dutch FilmWorks (DFW) voor het versturen van een recensie-exemplaar.
