Een van de grootste redenen waarom Smile zo effectief is als horrorfilm is de manier waarop regisseur en scenarioschrijver Parker Finn in het filmverhaal speelt met trauma. De bovennatuurlijke en psychologische horrorfilm onderzoekt de relatie tussen trauma en identiteit. Hierbij onderzoekt het filmverhaal de connectie tussen deze twee onderwerpen door het hoofdpersonage besmet te laten raken met een monsterlijk entiteit dat voedt op haar jeugdtrauma’s. Finn vergelijkt trauma’s (indirect) met monsters die onontkoombaar zijn en grote invloed hebben op onze identiteitsvorming.
De opkomst van het monster en de terugkeer van haar jeugdtrauma’s laten beide het verlies van Rose’s controle over haar (mentale) vrijheid zien. De film speelt uitstekend met thema’s waarin Rose haar vrijheid verliest, doordat haar controle over haar gedachten net zo goed verloren gaan als haar visie op haar traumatische jeugd. Het monster beperkt haar kansen om haar trauma’s te bestrijden en te groeien als persoon. Hierdoor verliest Rose niet alleen haar vrijheid, maar ook haar menselijkheid.
De horrorfilm is zo angstaanjagend doordat de filmtoeschouwers zo doeltreffend in de schoenen van Rose geplaatst worden. De film speelt met het (getraumatiseerde) brein van het hoofdpersonage waarbij het filmpubliek bewust wordt gemaakt van de perceptie van Rose en het perspectief van haar (nabije) omgeving. Hierdoor ervaart het filmpubliek haar gevoelens van machteloosheid en wanhopigheid, terwijl ze met al haar wilskracht vecht tegen het verlies van haar menselijkheid, identiteit en vrijheid. De film wordt ondersteund door gruwelijke schrikmomenten.
Deze schrikmomenten spelen goed in op het feit dat Rose nergens veilig is: zelfs niet in haar eigen gedachten(-wereld). Elk moment kan er een eng figuur verschijnen of een realiteitsschending plaatsvinden. Dit schept een constant en intens gevoel van onveiligheid. Smile werkt verder briljant als horrorfilm doordat het unieke plottwists bevat waar verschillende filmscènes zijn vormgegeven als psychoses, wanen en manische episodes. Door de scherpe montage van filmmonteur Elliot Greenberg worden de filmtoeschouwers in de schoenen van Rose gezet en blijven ze zich, net zoals dit filmpersonage, continue afvragen wat echt en wat nep is.
Over Smile (2022)
Smile is een Amerikaanse bovennatuurlijke en psychologische horrorfilm uit 2022. De film is geregisseerd door Parker Finn. De regisseur schreef ook het scenario van de film. Smile is de speelfilm regiedebuut van Finn. Daarnaast is Smile een vervolg op Finns korte bovennatuurlijke en psychologische horrorfilm Laura Hasn’t Slept (2020). De cast van de film bestaat uit (o.a.) Sosie Bacon, Jessie T. Usher, Kyle Gallner, Kal Penn, Caitlin Stasey en Rob Morgan. Stasey speelt hetzelfde personage dat ze speelde in korte horrorfilm Laura Hasn’t Slept.
Smile beleefde zijn wereldpremière bij het Fantastic Fest op 22 september 2022. De film zou oorspronkelijk direct uitgebracht worden op streamingdienst Paramount+, maar filmdistributeur Paramount Pictures besloot de film toch in de (internationale) bioscopen uit te brengen naar aanleiding van positieve testscreenings. De film werd in de Amerikaanse en Nederlandse bioscopen uitgebracht op 30 september 2022.
De film werd op 28 september 2022 in de Belgische bioscopen uitgebracht. Smile werd een kritisch en commercieel succes. Smile heeft een speeltijd van 115 minuten. De film ontving in 2024 een filmvervolg genaamd Smile 2. Het filmverhaal van Smile volgt een therapeute die getuige is van de bizarre zelfmoord van een patiënt. Ze wordt vervolgens overweldigd door steeds verontrustender en ontmoedigender visioenen die haar doen geloven dat ze iets bovennatuurlijks meemaakt.
Levensechte angst op beeld
Een van de beste technische aspecten waar deze horrorfilm van profiteert, is het buitengewone camerawerk van cinematograaf Charlie Sarroff. De cinematograaf zet op een uitstekende manier de directe gevolgen van traumatische ervaringen op beeld. Zo maakt Sarroff gebruik van drones in zijn camerawerk om zo de wereld – letterlijk en figuurlijk – op zijn kop te draaien. De cinematograaf zet deze cameratechnieken en camerabewegingen voor het eerst in nadat Rose mee heeft gemaakt hoe haar patiënt zelfmoord heeft gepleegd en ze achteraf naar huis rijdt.
Hiermee speelt Sarroff niet alleen in op de gemoedstoestand van Rose, maar legt hij ook een visuele link tussen de directe en indirecte gevolgen van deze traumatische ervaring. De cinematograaf maakt in Smile regelmatig gebruik van pan camerabewegingen. Hierbij draait de camera voornamelijk van links naar rechts om de gedetailleerde gedecoreerde ruimtes mysterieuzer en spannender in beeld te zetten. Sarroff beweegt de camera langzaam en stabiel door deze ruimtes heen.
Hiermee geeft hij de filmtoeschouwers de kans om meer te weten te komen over deze belangrijke locaties en de connecties die ze hebben tot de filmpersonages en het filmverhaal. In zijn camerawerk focust de cinematograaf regelmatig op de expressieve gezichten van de acteurs en actrices. Hiervoor zet Sarroff (medium) close-up shots en cameratechnieken als inzoomen in. De cinematograaf speelt ook met belichting om de tegenstrijdige, diverse en overheersende emoties van de filmpersonages te versterken.
Bovendien weet de cinematograaf in zijn camerawerk op een aangrijpende manier te spelen met realiteitsschending. Mede dankzij de samenwerking met filmmonteur Elliot Greenberg, lukt het Sarroff om de filmtoeschouwers regelmatig te verrassen met wat er echt heeft plaatsgevonden en wat eerder beschreven kan worden als een psychose, illusie of manische episode. Sarroff en Greenberg weten samen goed een gevoel van levensechte angst op beeld te zetten dat door niemand anders gezien, gehoord of gevoeld kan worden.
Karakterstudie van trauma
Regisseur en scenarioschrijver Parker Finn weet in zijn speelfilm regiedebuut goed de psychologische effecten van traumatische gebeurtenissen weer te geven. Hierbij laat hij zien hoe dit kan resulteren in levenslange gevoelens van schuld en verantwoordelijkheid. Met Smile laat Finn zien hoe een posttraumatische stressstoornis door plotselinge triggers weer op kan gaan leven. De regisseur en scenarioschrijver plaatst het hoofdpersonage in een situatie waarbij ze met al haar kracht (tevergeefs) vecht om controle en invloed over haar oude (en nieuwe) trauma’s te krijgen.
Doordat Rose niet slaagt in het verwerken van haar oude en nieuwe trauma’s, maar wel hiervoor strijdt, worden filmpersonages – en in verlening mensen – met mentale problematiek en posttraumatische stressstoornissen meer gehumaniseerd. Finn bepleit dat iedereen op elk moment (opnieuw) getroffen kan worden door een trauma. Door een virusachtig monster te hebben gecreëerd waarbij ieder willekeurig persoon besmet kan raken, speelt Finn symbolisch in op het thematische idee dat iedereen trauma’s of mentale problemen kan oplopen.
Kuddegedrag
Met Smile laat Finn ook het kuddegedrag en de sociale maskers van de mensheid zien. Hierbij laat de regisseur en scenarioschrijver vooral zien hoe mensen zich als kuddedieren opstellen tegenover het omgaan met en aanhoren van andermans (mentale) problemen. Zo worden de mentale klachten en stressvolle gemoedstoestanden van diverse patiënten uit de film academisch en klinisch gerationaliseerd. Hetzelfde kan gezegd worden over de klachten die Laura en Rose oplopen vanwege de entiteit. Finn laat zien dat de mensheid problemen heeft om te luisteren naar andermans klachten of problemen, omdat dit hun eigen levens als resultaat moeilijker maakt.
Finn laat in Smile zien dat mensen wel vragen of het goed gaat, maar niet echt willen luisteren als het slecht of minder goed gaat. Door de onbetrokkenheid van anderen gaan mensen steeds sneller sociaal gewenst gedrag vertonen. Een goed voorbeeld hiervan is terug te vinden in de film waarbij Rose in sociale kringen glimlacht, terwijl ze zich totaal niet blij voelt tijdens deze langdradige en ongemakkelijke sociale momenten. Finn bepleit dat sociaal gewenst gedrag het toppunt van de mens als kuddedier is, omdat de mens hierdoor al zijn individualiteit en empathie verliest.
De film geeft via het concept van een duivels glimlachende “medemens” goed de gevaren van het verlies van individualiteit en de medeplichtigheid aan sociaal wenselijk gedrag weer. Doordat de entiteit Rose afwijkend en sociaal ongewenst gedrag laat vertonen richting haar (directe) omgeving, raakt ze afgezonderd. De entiteit gaat tegen de sociaal-maatschappelijke constructies van de maatschappij in, om zo hun host af te zonderen van hun omgeving en als een virus voor zo lang mogelijk ongezien te blijven. Pas op het laatst toont de entiteit zich aan een nieuwe host, die vervolgens via de ongebroken ketens van trauma besmet wordt.
Onewomanshow
Hoofdrolspeelster Sosie Bacon geeft een geweldige acteerprestatie in Smile. Haar acteerwerk is gelaagd, complex en meeslepend. De actrice schijnt vooral doordat ze uitstekend de dualiteit van de trauma’s van haar filmpersonage Rose weet weer te geven. Bacon geeft op een prachtige manier Rose’s complexe relatie tot haar gevoelens van schuld en verantwoordelijkheid weer. Hiernaast weet de actrice goed duidelijk te maken dat deze gevoelens haar connectie tot haar onverwerkte trauma’s in stand houden.
De rest van de cast levert geen slecht acteerwerk af, maar de bijpersonages die ze spelen zijn nogal eendimensionaal. Smile lijkt in zekere zin een onewomanshow te zijn waar Bacons Rose ondersteund wordt door de nogal eendimensionale bijpersonages die weinig interessante of diepgaande filmmomenten hebben. De bijpersonages krijgen te weinig te doen en zijn er puur om het verhaal van het hoofdpersonage te ondersteunen en te ontwikkelen. Zo spelen de bijpersonages goed in op de absurditeit van Rose’s gedragsveranderingen.
Daarnaast zorgen de bijpersonages (en Rose) voor enkele droge en kleine humoristische filmmomenten die het filmpubliek ademruimte geven van de spannende en intense filmsfeer. De enige andere actrice die echt een blijvende indruk weet achter te laten is Caitlin Stasey als Laura Weaver. Stasey weet subliem de achterdochtigheid en paniek van haar personage Laura weer te geven via stotterende ademhalingen en haar wanhopige geschreeuw. De actrice weet goed haar machteloosheid richting de entiteit weer te geven. Stasey vertoont sterk hoe Laura met al haar kracht en macht Rose probeert uit te leggen wat ze meemaakt en ziet.
Conclusie
Smile is een fantastische bovennatuurlijke en psychologische horrorfilm. Regisseur en scenarioschrijver Parker Finn heeft een horrorfilm gemaakt dat effectieve schrikmomenten en een gespannen filmsfeer bevat. Daarnaast bespreekt Smile meerdere diepgaande thema’s die vooral betrekking hebben op de psyche van de mensheid. Hierbij onderzoekt Finn de relatie van de mensheid tot onderwerpen als trauma(-verwerking), kuddegedrag en identiteitsvorming. Hierbij wordt Finn ondersteund door de sterke en rappe montage van filmmonteur Elliot Greenberg.
Daarnaast weet cinematograaf Charlie Sarroff allerlei bijzondere details op beeld te zetten die de thema’s van het filmverhaal versterken. Sarroff werkt nauw samen met de set decorateurs en productieontwerper Lester Cohen om verschillende betekenisvolle objecten duidelijk in beeld te brengen. Het werk van de geluidsafdeling versterkt vooral het gespannen gevoel van constante paranoïde waar het hoofdpersonage Rose zich in bevindt. De onheilspellende, experimentele en buitenaardse filmmuziek van componist Cristobal Tapia de Veer vergroot het effect dat de geluidsafdeling op de filmtoeschouwers heeft.
Smile bevat verder een origineel en nogal donker filmeinde. Finn weet met dit filmeinde goed in te spelen op de thema’s van de film. De conclusie die de regisseur en scenarioschrijver trekt, is dat traumaverwerking bestaat, maar dat niemand echt volledig aan zijn verleden kan ontsnappen. De regisseur en scenarioschrijver laat met dit originele, deprimerende en donkere filmeinde zien wat de consequenties zouden kunnen zijn als we onze trauma’s niet confronteren. Smile is nu te koop en te huur op Pathé Thuis in Nederland. Daarnaast is de film te koop op 4K Ultra HD Blu-ray, Blu-ray, DVD en Steelbook op (o.a.) Bol.com.
