Met het succes van Spider-Man: No Way Home is Spider-Man niet meer weg te denken bij het huidige filmlandschap. Voor enkele kijkers is Tom Holland’s Spider-Man een introductie geweest tot de verhalen van deze superheld. Voor veel kijkers begon hun liefde met Spider-Man al eerder. Voor mij begon het 20 jaar geleden met de eerste bioscoopfilm over Spider-Man. Vandaag wil ik stil staan bij wat Sam Raimi’s Spider-Man zo krachtig, geweldig en ontroerend maakt.
Ik ben opgegroeid met de originele Spider-Man trilogie. Dit zijn films waar ik vroeger, en nu nog steeds, dol op ben. Een van mijn mooiste filmervaringen is dat ik als kind mocht opblijven met mijn beste vriend om Spider-Man 3, laat in de avond, nog af te kijken. Ik heb niet mijn hele leven de Sam Raimi Spider-Man films weten te waarderen. Toen ik mijn tienertijd in stapte, begon ik de originele Spider-Man trilogie lelijk en gedateerd te vinden. Dit is een redelijk groot verschil met de lof die ik eerst voelde voor deze films.
Tegenwoordig heb ik weer flink veel bewondering voor Raimi’s Spider-Man trilogie. Maar hoe komt dit? Ben ik verblind door mijn nostalgische gevoelens over Spider-Man (2002)? Of is Sam Raimi’s eerste superhelden film werkelijk bijzonder en spectaculair? Lees het in mijn film recensie van Spider-Man.
Over Spider-Man (2002)
Spider-Man is een Amerikaanse superhelden film uit 2002. De film is gebaseerd op het gelijknamige personage uit de Marvel Comics stripboeken. De film is geregisseerd door Sam Raimi, en dit is de eerste film in zijn Spider-Man trilogie. Het scenario is geschreven door David Koepp. De cast van de film bestaat onder andere uit Tobey Maguire, Willem Dafoe, Kirsten Dunst, James Franco, Cliff Robertson en Rosemary Haris. Sam Raimi’s eerste Spider-Man film dient als een adaptatie van het verhaal van hoe Peter Parker Spider-Man wordt.
Het verhaal van hoe Peter Parker in de superhelden Spider-Man transformeert wordt op een klassieke manier weergegeven. Peter Parker is het buitenbeentje van zijn klas, maar wanneer hij gebeten wordt door een genetisch veranderde spin komt zijn hele wereld op zijn kop te staan. Peter krijgt nu spinachtige superhelden krachten, en besluit deze te gebruiken om misdadigers te stoppen als Spider-Man. Al snel komt hij tegenover de gevaarlijke en schurkachtige Green Goblin te staan. Als dat maar goed komt…
Kleurgebruik in Spider-Man
Nu denken jullie wellicht dat ik de film recenseer om jullie (de lezers) te vertellen hoe Sam Raimi’s Spider-Man een filmklassieker is … en daar hebben jullie zeker gelijk in! Ik mag dan de zoveelste recensent zijn die Spider-Man uit 2002, een van de beste films aller tijden noemt, maar dit wordt ook gedaan met een reden. Er zijn verschillende superhelden films geweest die leven hebben gebracht aan dit genre, maar zonder Sam Raimi’s Spider-Man zou dit genre niet zo populair zijn geworden. In vergelijking met andere baanbrekende superhelden films (als Tim Burton’s Batman en Stephen Norrington’s Blade) is Sam Raimi met zijn film toch echt het invloedrijkst geweest voor latere (superhelden) films.
Maar wat maakt de eerste Spider-Man film zo revolutionair en zo belangrijk voor de geschiedenis van de superhelden films? Het heeft een groot deel te maken met het iconische karakter van de film. Danny Elfman’s imponerende score laat de film beginnen terwijl de opening credits als een web op het grote scherm blijven vastplakken. Spider-Man is al vanaf dit begin meesterlijk uitgevoerd. Dit komt onder andere door het krachtige kleurgebruik. De film gebruikt verschillende tinten van blauw en zwart op de achtergrond van de opening credits.
Blauw is een kleur dat symbolisch staat voor vertrouwen, loyaliteit, wijsheid, zelfverzekerdheid en intelligentie. Daarnaast wordt de kleur beschouwd als zowel gunstig voor de geest en het lichaam. Dit zijn allemaal aspecten die op het verhaal van de film ingaan. Peter Parker moet in de film leren vertrouwen op zichzelf en zijn “Spider-Sense”. De Spider-Sense helpt Peter Parker psychologisch bewust te zijn van zijn omgeving. Daarnaast helpt het bij gevaar aan te voelen komen voordat het zelf toeslaat.
Peter Parker maakt gebruik van zijn wijsheid en intelligentie in de film. Niet alleen om criminelen en de gevaarlijke Green Goblin te verslaan, maar ook om de laatste woorden van zijn oom Ben beter te leren begrijpen, en later op te volgen. Ook krijgt Peter Parker te maken met loyaliteit kwesties. Is hij loyaal aan niemand, en heeft hij dus ook geen verantwoordelijkheden? Iets wat gedemonstreerd wordt met zijn dialoog: “I missed the part where that’s my problem”. Of heeft Parker door zijn nieuwe krachten een loyale verantwoordelijkheid aan zijn geliefden en inwoners van de stad. Iets wat gedemonstreerd wordt met Bens dialoog: “With great power, comes great responsibility”.
De quote – “With great power, comes great responsibility” – is een van de iconischte filmische quotes aller tijden geworden. Dit is ook niet gek, want deze korte spreuk staat symbool voor de levensles die Peter Parker zal moeten leren om Spider-Man te worden. Door de gebeurtenissen uit zijn levenspad weet hij betekenis te halen uit deze quote, en zich te vormen tot de man die hij voor de rest van zijn leven zal zijn. Daarnaast is deze quote krachtig doordat het verbonden is met beide Peter Parker’s en Norman Osborn’s reis.
Zoals Norman Osborn’s Green Goblin zelf al aangeeft aan Spider-Man, koos de Spider-Man voor het pad van de held. Iets wat Norman Osborn met de kracht van Green Goblin ook had kunnen doen. Tegelijkertijd is dit ook iets waar Norman zelf niet in staat was te doen, doordat zijn alter persoonlijkheid Green Goblin gestoord is. Groen staat als kleur symbool voor macht, en dat is ook precies wat Norman Osborn en Green Goblin zoeken. Ook al zoekt de Green Goblin daarnaast ook destructie en chaos.
Zwart staat als kleur weer voor mysterie en toont verbanden met het onbekende. Dit is een metafoor voor het onbekende van het superhelden leven – iets waar Peter Parker zich in zal ontwikkelen als Spider-Man. Maar ook staat het voor het onbekende leven na de middelbare school. Daarnaast staat de kleur zwart symbool voor verdriet en de dood. De meeste mensen zullen al weten wat deze kleuren metaforisch verbinden aan het verhaal. Voor de mensen die dit nog niet weten hierbij een hint: Welk iconisch Spider-Man personage gaat zo wat altijd dood tijdens Peter Parker’s reis in het worden van Spider-Man? Ik zal het niet weggeven, maar ik schat in dat zo’n 99% dit antwoord wel weet.
De belettering in de opening credits is ook belangrijk gekleurd. Zo is de voornaamste kleur van de belettering wit. Dit staat symbolisch voor de goedheid en onschuld van Peter Parker’s daden. Ook staat het voor het nieuwe begin van zijn leven. Als het ware wordt er bij de kleur wit vaak gesproken over een leeg doek wachtend om creaties van een nieuw begin te ontvangen. Achter de witte belettering zitten roodachtige tinten. Dit laat zien dat de held een emotionele en intense avontuur tegemoet gaat komen. Ook staat het voor zijn passie, verlangen en liefde voor the girl next door Mary Jane Watson.
Iconische scènes
De opening credits zijn niet het beste onderdeel van de film. Toch sta ik er lang bij stil, omdat ik jullie (de lezers) bewust wil maken dat de filmmakers al goed hebben nagedacht bij het maken van de opening. Ze zetten hun goed doorgedachte concepten en krachtige uitwerkingen door tot de iconische film die we nu kennen. Neem bijvoorbeeld de Thanksgiving scène uit de film. Als het gaat om het plot is dit een belangrijk onderdeel van de film. De emoties lopen hoog op en het dialoog is sterk geschreven. Daarnaast is dit moment dat Norman Osborn erachter komt dat Peter Parker Spider-Man is.
Maar deze scène gaat nog veel dieper dan alleen een sterk geschreven dialoog en conflict. Zo kun je opnieuw kijken naar het kleurgebruik. Tijdens de Thanksgiving scène dragen Peter Parker en Norman Osborn de kleuren van het kostuum van hun vijand. Peter draagt een groen overhemd, terwijl Norman een blauw overhemd met een rode stropdas draagt. Harry Osborn is de zoon van Norman en de vriend van Peter. Daarom draagt hij de kleuren van beide Spider-Man en de Green Goblin. Een groen shirt, blauw pak en een rode stropdas. Dit laat ook de onderlinge verstrengelingen zien tussen de drie, en hoe Harry het directe verband is tussen Spider-Man en de Green Goblin.
Een ander voorbeeld van een bekende (en iconische) scène is de schoolreis naar het museum. James Franco’s Harry Osborn steelt Tobey Maguires Peter Parker interessante feitje over spinnen om indruk te maken op Kirsten Dunsts Mary Jane Watson. Ondertussen vertelt de tourgids op de achtergrond over hoe het onderzoeksteam alle verschillende krachten van de diverse soorten spinnen hebben gecombineerd om super spinnen te maken. Voordat de aandacht wordt gegeven op de superspinnen krijgen we de reactie van Peter Parker te zien op het verraad van zijn beste vriend.
Als Mary Jane zegt dat er een spin mist, vervagen de middelbare scholieren en de wetenschappers op de voorgrond, en wordt het spinnenweb met de ontsnapte superspin helder. Dit is briljant camerawerk en een krachtige regievisie. De film bestaat uit nog veel meer iconische scènes. Zo bevat Spider-Man een van de beste iconische kussen uit de gehele filmgeschiedenis. Ik heb het hierbij uiteraard over de scène waar Mary Jane met Spider-Man voor het eerst kust in de regen, terwijl de superheld aan zijn web op zijn kop hangt.
Deze kus werkt zo goed doordat de film het verhaal van een jongen, die verliefd is op the girl next door, heeft gemeesterd. De film neemt de tijd om de relatie tussen Mary Jane en Peter Parker op te bouwen. Van twee personen die bijna nooit contact met elkaar hebben, tot hun interacties op schoolreizen en in de kantine. Langzamerhand worden ze hechte vrienden, waarbij Peter uiteindelijk onbedoeld (en onverwachts) het hart van Mary Jane steelt.
Krachtig acteerwerk van de gehele cast
Het helpt dat Tobey Maguire perfect is gecast in zijn rol als de ongemakkelijke tienerjongen Peter Parker. Hierdoor weet de film het coming-of-age verhaal van deze superhelden film krachtig te verkopen. Maguire’s Peter Parker leert in deze film volwassen en zelfverzekerder te worden, terwijl hij moeilijke levenskeuzes moet maken. Dat weerkaatst ook weert terug op de krachtige quote van oom Ben. Naast Maguire is het vooral Willem Dafoe die de show steelt als Norman Osborn / The Green Goblin.
Hij heeft een van de meest underrated schurken neergezet, ook al heb ik het gevoel dat hij nu meer lof begint te krijgen. Cliff Robertson speelt Oom Ben op een briljante manier, net zoals Rosemary Harris die May speelt. Hun interacties met elkaar en met Maguires Peter Parker zijn menselijk en realistisch. Ben is een man van 68 die voor een gezin moet zorgen en niet weet om te gaan met computers. Hij heeft een hoog gevoel van verantwoordelijkheid ook al weet hij niet met de technologische krachten van tegenwoordig om te gaan.
Als laatste wil ik nog benoemen dat zowel Kirsten Dunst als James Franco ook krachtig zijn in hun rollen als Mary Jane Watson. Ook was het leuk om Octavia Spencer terug te zien in deze film, ook al was het maar voor even.
Spider-Man (2002) bevat briljant camerawerk, en meer!
Het camerawerk is een krachtig aspect uit de film. Kijk maar naar alle briljante cinematografische beelden van spinnen met spinnenwebben. Het beste voorbeeld hiervan is de scène waar Peter Parker voor het eerst een muur gaat beklimmen.
We krijgen daarvoor helder in beeld een spin in een spinnenweb te zien. Dit spinnenweb bevindt zich prikkeldraad, wat een metafoor kan zijn voor het gevaar dat Peter Parker zal oplopen als hij het pad van Spider-Man gaat bewandelen. De score van Danny Elfman gaat perfect bij deze scène. Stap per stap horen we de muziek inspelen op we wat zien gebeuren op het scherm. Dit bouwt allemaal naar Maguires iconische schreeuw van enthousiasme.
Ook de ontwerpen van de kostuums en de sets zijn krachtig. De stad komt echt tot leven door de manier waarop het gerepresenteerd wordt. De belangrijke personages hebben daadwerkelijk interacties met random stadsbewoners, waardoor het levendig en als een echte stad aanvoelt. Iets waar huidige superhelden films veel moeite mee hebben. De montage en de transities zijn ook krachtig uitgevoerd. De montage kan soms van nul naar honderd gaan in een paar seconden. Hierdoor kan het onbedoeld grappig overkomen – ook bij de wat serieuzere momenten.
Hierbij kun je denken aan de scène waar Norman Osborn verandert in de Green Goblin. Osborn lijkt dood te zijn en zijn collega probeert hem te redden. Plots horen we het geluid van een hartslag en krijgen we het beeld van een hartslag te zien, die heftig op en neer gaat. Snel daarna volgt een shot van de geopende intense ogen van Osborn. En nog sneller daarna grijpt hij zijn collega bij zijn keel, voordat hij hem door het lab gooit.
Conclusie
Spider-Man (2002) is een iconische film met momenten die nu net zo krachtig zijn en briljant zijn, als toen de film uitkwam. De film excelleert in het laten zien dat Peter Parker oorspronkelijk een niemand is, en dat in verlenging Spider-Man iedereen kan zijn – ongeacht je leeftijd, geslacht, seksuele voorkeur of huidskleur. De film bestaat uit briljante en iconische scènes, zoals de scènes waar Peter Parker voor het eerst leert omgaan met zijn Spider-Sense. Een leuk feitje is dat Maguire echt zelf zijn collega Dunst heeft te weten vangen, terwijl hij ook het voedsel op het bord wist te vangen.
De computer gegenereerde effecten zijn tijdsgebonden aan de effecten uit dat tijdperk. Op enkele momenten ziet er nog steeds top uit, terwijl het op andere momenten er gedateerd en onbedoeld grappig uit ziet. Dit is direct ook het enige echte minpunt dat ik Spider-Man uit 2002 kan geven. Hierbij heb ik het niet per se over de computer gegenereerde effecten, maar meer over dat de film op enkele momenten onbedoeld grappig of gedateerd kan overkomen. Zelf heb ik hier geen problemen mee, maar ik kan me voorstellen dat dit voor de jonge filmliefhebbers van tegenwoordig schakelen en wennen is.
De film weet op een krachtige manier om te gaan met zijn kleurgebruik en bijhorende symbolische metaforen. Ook zijn beide, de score van Danny Elfman en het camerawerk van Don Burgess, krachtig. Het acteerwerk van de cast is sterk, waarbij vooral Maguire en Dafoe de show stelen. De film bevat mooi geschreven dialoog, en Raimi heeft de film briljant geregisseerd. Uiteindelijk blijft Spider-Man (2002) een van de beste (superhelden) films aller tijden. De film is momenteel nog te kijken op Netflix in Nederland.
