Pas op deze recensie bevat lichte SPOILERS! Betreed op eigen risico.
Kevin Wendell Crumb (James McAvoy, Glass) is een man met 23 persoonlijkheden. Wanneer hij drie meisjes ontvoerd, is er een gevaarlijke 24ste persoonlijkheid op komst…
Het fenomeen “Steelbook”
Vandaag bespreken we op sebkijk! niet zo maar één Blu-ray. We bespreken namelijk de Blu-ray Steelbook van M. Night Shyamalan’s film Split. Bij het fenomeen Steelbook komt de film op een DVD of Blu-ray Disc verpakt in een stalen doosje. Een steelbook is vaak exclusiever te koop en soms ook nog duurder dan een gewone DVD of Blu-ray. Deze Blu-ray Steelbook heb ik gekocht op Zavvi.
Een Steelbook bevat vaak ook nog meer extra’s dan een gewone DVD of Blu-ray. Zo bevat deze Blu-ray Steelbook meerdere deleted scenes met introducties en ook nog één alternate ending voor de film. De Steelbook hoes zelf bevat een mooie voorkant en achterkant illustratie. Maar genoeg over Steelbooks gepraat – laten we verder gaan met mijn recensie.
Een Vervolg
Ik ga een ding verklappen van de film – wat de meeste mensen nu wel horen te weten. Ik ga dit verklappen, omdat het voor mij anders erg moeilijk wordt om bepaalde standpunten in mijn recensie te vertegenwoordigen. Shyamalan’s Split is een vervolg op een van zijn eerdere films – namelijk Unbreakable. Ik ga ervan uit dat de meeste mensen dit wel weten, sinds er dit jaar ook nog een vervolg op Split is gekomen – genaamd Glass. In dit vervolg komen de personages van beide Unbreakable en Split bij elkaar.
De vraag is nu echter moet je Unbreakable hebben gezien om Split goed genoeg te kunnen volgen? Ik voel me hier een beetje gemixt over. In principe hoef je niet Unbreakable gezien te hebben, want Split verteld een totaal ander verhaal. Nu komt er echter een grote MAAR. In Unbreakable worden wel de basispunten – van waar deze getraumatiseerde mensen hun bovennatuurlijke krachten vandaan halen – expliciet uitgelegd. Bij Split is dit niet het geval, waardoor je in de war kan raken over wat er allemaal gebeurd.
Een Mix van Verschillende Genres
Maar ook daar is een tegenpunt op te noemen. Dat Split het bovennatuurlijke niet helemaal uitlegt hoeft ook niet per se, want het voegt toe aan het mysterieuze van de film. Neem bijvoorbeeld een film als Ridley Scott’s Alien. Wordt hierbij expliciet uitgelegd waar de Aliens vandaan komen en wat hun motieven zijn? Nee. Dat hoeft niet, omdat het toevoegt aan de mysterieuze setting van de film. Naar mijn mening probeert Shyamalan hetzelfde met Split – maar slaagt daar spijtig genoeg niet altijd even goed in. Dit komt doordat het mysterieuze van het “monster” pas op het laatst van de film meer voorkomt.
Het mysterieuze aspect van Split is dus niet op alle momenten even sterk. Dit heeft voornamelijk te maken met de toon van de film. Op sommige momenten heeft de film een bijna feel-good documentaire-achtige toon als we de avonturen van Dr. Fletcher (Betty Buckley, Carrie) volgen. Dr. Fletcher probeert de mensen over haar overtuigingen van mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis te vertellen. Maar niemand is echt geïnteresseerd.
Maar je gunt het haar zo dat er geluisterd naar haar gaat worden, vandaar de “kom-op-je-kan-het feel good” toon. Tegelijkertijd zijn er verschillende andere tonen – horror, thriller en mysterie – die eigenlijk grotendeels te maken hebben met of de personages van James McAvoy of van Anya Taylor-Joy (Glass). Dit is moeilijk om allemaal te combineren met elkaar. Toch voel je de passie en drive van Shyamalan om dit voor elkaar te krijgen. En grotendeels lukt het hem ook. Dit zal waarschijnlijk komen doordat het hoofdpersonage eigenlijk 24 persoonlijkheden heeft, waardoor de toon gemakkelijker samen met een verandering van persoonlijkheid mee kan gaan.
Ook de plottwist van de film is een goed uitgedachte plottwist – die ook nog eens werkt. Bij Shyamalan is het (bijna) altijd even vragen of de plottwist wel werkt. Soms voelt het bij hem namelijk aan dat hij een verhaal om een plottwist heen schrijft en niet andersom. Dit is natuurlijk een slecht principe en werkt bijna nooit, omdat er eerst een verhaal moet komen voordat er een plottwist kan komen. Bij Split is dit gelukkig dan ook niet het geval en is de plottwist goed uitgeschreven en goed verborgen in het verhaal.
Taboes
Split geeft een interessante en unieke kijk op mentale stoornissen. Toch merk je wel direct op dat deze blik op die mentale stoornissen ook bedoeld is om het publiek te entertainen. Echter kan dit wel gevaarlijk zijn voor de taboes die op mentale stoornissen staan. Zo is er dus een “monster”-persoonlijkheid in James McAvoy’s personage met meerdere persoonlijkheden. Hierdoor kan het simpele massa-publiek een verkeerde connectie leggen tussen mensen met een mentale stoornis en mensen die monsters of psychopaten zijn. Nu is dit helaas nog steeds een gedachte die rondgaat en is het jammer dat dit, door één op zich redelijk goede film, versterkt kan worden.
Shyamalan en zijn crew hebben wel geprobeerd aan te geven dat het “monster”-persoonlijkheid is ontstaan door mishandeling en jeugdtrauma’s. Echter zijn dit extreem korte scènes waar dit besproken wordt, waardoor de aandacht meer blijft op het monster en minder op de tragedie van het monster. Terwijl de tragedie van het bestaan van het monster veel interessanter en belangrijker is om te bespreken. Pas aan het einde van de film wordt dit in diepte besproken, maar dan is het al te laat. De meeste mensen begrijpen het niet en laten de film los. Het enigste wat nu bij hun blijft is de connectie tussen monsters en mensen met mentale problemen.
Bij mij zelf is dit niet het geval geweest. Misschien doordat ik – na dat de film was afgelopen – wist dat dit een vervolg was op Unbreakable. Of misschien omdat ik de motieven van het “monster”-persoonlijkheid erg bijzonder interessant vond. Misschien een combinatie van beide. Ik merkte hints naar de trauma’s die McAvoy’s persoonlijkheden hebben doorgemaakt op. En ergens kon ik zijn VERKEERDE redenatie vanuit zijn standpunt wel begrijpen. Hiermee wil ik niet zeggen dat ik het ermee eens ben. Maar ik kan me voorstellen door alles wat zij hebben meegemaakt, zo kunnen zijn gaan denken.
Conclusie
Ondanks velen overgangen van toon naar een andere toon, weet Shyamalan een overtuigend verhaal te vertellen. Helaas is het hem en de crew niet volledig gelukt om bepaalde taboes over mentale problemen tegen te spreken. Toch vind ik het een interessante film die vooral erg sterk is geworden door Shyamalan’s passie voor het verhaal en het Oscar-waardige acteerwerk van James McAvoy. Yes – I said it! Ben je fan van horror, thriller of mysterie-films of dol op Unbreakable – kijk dan zeker Split! P.S. Ook als je hem al een keer hebt gezien! Wat vonden jullie van Split? Laat het achter in de reacties!
