Het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum in Amsterdam hebben hun krachten voor het eerst samengebundeld om een grote tentoonstelling over de toonaangevende kunstenaar Anselm Kiefer neer te zetten. De tentoonstelling heet Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind. De tentoonstelling is is geopend op 7 maart 2025 en loopt tot en met 9 juni 2025. De tentoonstelling Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind omvat vijfentwintig werken van Anselm Kiefer. Een van deze kunstwerken is het indrukwekkende nieuwe werk Sag mir wo die Blumen sind.
De tentoonstelling Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind bevat verder schilderijen, installaties, films en werken op papier. De vijfentwintig werken zijn verdeeld over beide musea. In het Van Gogh Museum ligt de focus op de blijvende invloed van Vincent van Gogh op het werk van Kiefer. In 1963 won Kiefer een reisbeurs. Hij koos ervoor om in de voetsporen van Vincent van Gogh van Nederland naar België en Frankrijk te gaan. Sindsdien zijn het leven en het werk van Vincent van Gogh een belangrijke en grote inspiratiebron voor Kiefer gebleven.
Over de tentoonstelling Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind
De titel van de tentoonstelling – Sag mir wo die Blumen sind – is ontleend aan het anti-oorlogslied “Where Have All the Flowers Gone” van de Amerikaanse folkzanger en activist Pete Seeger uit 1955. Dit muzieknummer is vooral bekend geworden door de vertolking van Marlene Dietrich in 1962. Het nieuwe werk dat Kiefer voor het Stedelijk Museum Amsterdam maakte, met de titel Sag mir wo die Blumen sind, bestaat uit klei en verf, gecombineerd met gedroogde rozenblaadjes, uniformen en goud. Op deze manier symboliseert Kiefer de cyclus van het leven en de dood.
Hierbij zet hij de menselijke conditie en het lot van de mensheid centraal. De bloemen uit de titel van zijn nieuwe werk verwijzen ook naar de Zonnebloemen (1889) van Vincent van Gogh en naar recente landschappen van Kiefer, die ook in de tentoonstelling voor het eerst te zien zullen zijn. Bij de tentoonstelling verschijnt een persoonlijke beschouwing van Kiefer. Daarnaast zal er ook een catalogus verschijnen met verhelderende essays van Simon Schama en Antje von Graevenitz.
Hierbij wordt het verhaal van Kiefers diepe fascinatie voor Vincent van Gogh en de vroege, lovende ontvangst van zijn eigen werk in Nederland uitgelicht. De publicatie ondersteunt de tentoonstelling met schitterende illustraties en een uitstekende selectie aan teksten die een nieuw licht werpen op het oeuvre van een van de invloedrijkste kunstenaars van deze tijd. Naast de tentoonstelling Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind wordt de tentoonstelling Kiefer/Van Gogh in samenwerking met het Van Gogh Museum van 28 juni 2025 tot en met 26 oktober 2025 gepresenteerd in de Royal Academy of Arts in Londen.
De tentoonstelling bij het Van Gogh Museum
In de tentoonstelling Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind zijn zeven nieuwe kunstwerken in het Van Gogh Museum te zien. Bij de tentoonstelling worden de zeven nieuwe kunstwerken in combinatie met nooit eerder getoonde schilderijen en dertien vroege tekeningen van Kiefer getoond. Zo worden schilderijen van Vincent Van Gogh zoals “Korenveld met kraaien” (1890) getoond naast Kiefers monumentale werken met hetzelfde thema.
De directeur van het Van Gogh Museum, Emilie Gordenker, had het volgende zeggen over deze bijzondere tentoonstelling: “Anselm Kiefer was vanaf het begin van zijn carrière geïnspireerd door Van Goghs werk. Soms is die inspiratie bijna letterlijk, zoals in het gebruik van zonnebloemen en de compositie van zijn landschappen. Kiefers recente werk – hier voor het eerst getoond – laat zien dat Van Gogh nog altijd van invloed is op Kiefer.”
De tentoonstelling bij het Stedelijk Museum Amsterdam
In het Stedelijk Museum ligt de nadruk op Kiefers nauwe band met Nederland. Hierbij wordt in het bijzonder zijn nauwe band met het Stedelijk Museum uitgelicht. Het Stedelijk Museum speelde een cruciale rol in Kiefers loopbaan. Zo verwierf het museum al vroeg in zijn carrière “Innenraum” (1981) en “Märkischer Sand” (1982). Daarnaast organiseerde het Stedelijk Museum in 1986 een veelgeprezen solotentoonstelling van zijn werk. De tentoonstelling biedt de unieke kans om alle werken van Kiefer uit de collectie van het Stedelijk Museum bij elkaar te zien.
Daarnaast biedt het ook de mogelijkheid om oog in oog te staan met zijn recentere schilderijen en twee nieuwe installaties. Het titelwerk van de tentoonstelling – “Sag mir wo die Blumen sind” – is een schilderkunstige installatie van meer dan 24 meter lang die de gehele omloop van de historische trap van het Stedelijk Museum beslaat. De tweede installatie heet “Steigend, steigend, sinke nieder” en is gemaakt van foto’s en lood. Lood is een materiaal dat in veel van Kiefers werk terugkomt en verwijst naar het zware gewicht van de menselijke geschiedenis. Daarnaast bevat de tentoonstelling films van en over Kiefer.
Daarvan is een van de minder bekende film Noch ist Polen nicht verloren (1989), die Kiefer vlak voor de val van het IJzeren Gordijn in Warschau opnam. De directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam, Rein Wolfs, had het volgende te zeggen over deze tentoonstelling: “Het Stedelijk heeft een lange geschiedenis met Anselm Kiefer en speelde een centrale rol in de acceptatie van zijn werk. Die connectie wordt zichtbaar in twee bijzondere ruimtelijke installaties die in ons museumgebouw te zien zullen zijn. Het is heel indrukwekkend om deze installaties naast zijn iconische werken uit de jaren 1980 te zien. Zo blikt Kiefer zowel naar het verleden als naar de toekomst.”
Over Anselm Kiefer
Anselm Kief werd in 1945 – vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog – geboren in Donaueschingen, Duitsland. Hij speelde als kind tussen de puinhopen van het naoorlogse Duitsland. Eind jaren 1960 was Kiefer een van de eerste Duitse kunstenaars die in monumentale, confronterende werken de beladen geschiedenis van zijn land aankaartte. Aanvankelijk leverde dit hem veel kritiek op van zijn vaderland. Later zou zijn werk juist geprezen worden voor het doorbreken van de stilte rondom het verleden van Duitsland In Nederland vond zijn werk vroeg erkenning bij verzamelaars en musea zoals het Stedelijk Museum Amsterdam. Kiefer verkent in zijn werk thema’s als geschiedenis, mythologie, filosofie, literatuur, alchemie en het landschap.
