The Great Escaper is een tranentrekkende dramafilm waarin filmtoeschouwers net zo hard geconfronteerd worden met ouder worden als de bejaarde filmpersonages die moeten leren omgaan met de herinneringen aan hun levendige jeugd. Regisseur Oliver Parker en scenarioschrijver William Ivory geven op een filmische manier hoe bejaarden omgaan met gevoelens van schuld, schaamte en spijt als ze terugkijken op belangrijke en traumatische momenten uit hun levens. Zo geeft de film traumatische herinneringen met audiovisuele flitsen weer als nachtmerries.
The Great Escaper is aangrijpend doordat het filmverhaal weergeeft dat bejaarden niet lijken te kunnen ontsnappen aan het terugkijken op hun verleden. Hier tegenover staat het hoofdpersonage Bernard Jordan die juist ontsnapt uit zijn verzorgingstehuis om de 70ste herinneringsdag van D-Day in Normandië bij te wonen en zijn gevallen kameraden te eren. Voor Bernard Jordan is dit de enige manier om zijn traumatische herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog te verwerken. In verlenging is zijn ontsnapping uit zijn verzorgingstehuis ook een poging om te ontsnappen aan zijn schuldgevoelens door het graf van een overleden vriend en kameraard te bezoeken.
Over The Great Escaper (2023)
The Great Escaper is een Britse dramafilm uit 2023. De film is geregisseerd door Oliver Parker. Het scenario van de film is geschreven door William Ivory. De hoofdrollen worden in The Great Escaper gespeeld door Michael Caine en Glenda Jackson. The Great Escaper is de laatste film waar Glenda Jackson een rol in had voor haar dood in 2023. De rest van de cast bestaat uit (o.a.) John Standing, Danielle Vitalis, Will Fletcher, Laura Marcus en Ann Queensberry. De film heeft een speeltijd van 97 minuten. De film beleefde zijn wereldpremière in Londen op 20 september 2023. De film werd in de Nederlandse bioscopen uitgebracht op 15 februari 2024.
The Great Escaper is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Britse Tweede Wereldoorlog veteraan Bernard Jordan die op 89-jarige leeftijd ontsnapte uit het verzorgingstehuis om de 70ste herinneringsdag van D-Day in Normandië bij te wonen. Het filmverhaal begint in de zomer van 2014. Bernard Jordan haalt wereldwijd het nieuws met zijn ontsnapping uit het verzorgingshuis waar hij woont. Bernards grote wens is om zich nog eenmaal bij zijn collega-oorlogsveteranen te voegen op het strand van Normandië ter herdenking van hun gevallen kameraden.
Wanderer above the Sea of Fog
The Great Escaper bevat een indrukwekkende openingsscène. Terwijl de filmbetiteling afspeelt, kunnen filmtoeschouwers zachtjes al de wilde zee en ruige wind horen. Na een kort beeld van de zee die ruig aanspoelt op een strand, zien we Michael Caine’s Bernard Jordan daar staan. Doordat cinematograaf Christopher Ross Caine’s personage centreert in zijn camerapositionering, schept hij een beeld dat kunstliefhebbers zal doen denken aan het schilderij Der Wanderer über dem Nebelmeer van de Duitse romantische kunstenaar Gaspar David Friedrich.
Het schilderij staat ook bekend onder zijn Engelstalige titel Wanderer above the Sea of Fog. Het schilderij komt uit 1818. In The Great Escaper zien we Caine’s Bernard Jordan met zijn rug naar het filmpubliek gekeerd, toekijken naar de zee. Zowel het hoofdpersonage als de zee waar hij naar kijkt zijn vervaagd op beeld gezet door de cinematograaf. Het schilderij Wanderer above the Sea of Fog toont een man die met zijn rug naar de kijker staat – net zoals Caine’s personage met zijn rug naar het filmpubliek gekeerd staat.
Zowel het personage uit het schilderij als Caine’s Bernard Jordan kijken uit over een landschap dat (grotendeels) bedekt is met de zee. In het schilderij wordt mist gebruikt, terwijl in de film het beeld wordt vervaagd door de cinematograaf. Mede hierdoor scheppen Friedrich en de filmmakers van The Great Escaper het gevoel van een zee dat zich tot in verte oneindig uitstrekt. Er zijn dus duidelijke overeenkomsten tussen dit introductiebeeld van Bernard Jordan en het schilderij van Friedrich te zien. Zo maakt kostuumontwerpster Emma Fryer gebruik van een donker gekleurd kostuum voor Caine’s personage.
Op Friedrichs schilderij draagt het personage in kwestie ook een donker gekleurd kostuum. Beide Bernard Jordan en het personage uit het schilderij Wanderer above the Sea of Fog hebben een wandelstok bij zich. De filmmakers spelen niet alleen visueel in op het beeld van het schilderij Wanderer Above the Sea of Fog. Ze gebruiken ook de symbolische context van het schilderij om zo de heldenreis die Bernard Jordan gaat afleggen te versterken. Kunsthistorici interpreteren het schilderij regelmatig als een symbool van zelfreflectie van het levenspad dat we volgen of het overdenken van een avontuur dat we nog aan willen gaan.
In The Great Escaper ondergaat Bernard Jordan ook een avontuur waarin hij veel reflecteert op de keuzes die hij gemaakt heeft en het leven dat hij heeft geleefd. Simpel gezegd: regisseur Oliver Parker weet samen met de cinematograaf een betekenisvol, kunstzinnig, diepgaand en prachtig beeld neer te zetten in het introductiemoment van Caine’s Bernard Jordan. Met behulp van de ontroerende filmmuziek van componist Craig Armstrong, de scherpe montage van filmmonteur Paul Tothill en het krachtige (non-verbale) acteerwerk van Caine weet de regisseur een aangrijpend gevoel van nostalgie en melancholie te creëren.
(Zelf-)reflecties
In The Great Escaper reflecteren de filmmakers zelf terug op het gewelddadige karakter van de Tweede Wereldoorlog en de wonden die hiervan nu nog steeds aan zijn overgebleven. De regisseur en scenarioschrijver hebben het verhaal zo opgezet dat het hoofdpersonage en zijn vrouw Irene regelmatig terugdenken aan hun jonge dagen die ook plaatsvonden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Met behulp van de filmmonteur en de cinematograaf weet de regisseur krachtige transities naar deze herinneringen, (dag-)dromen en nachtmerries op beeld te zetten.
De herinneringen naar hun tijd in de Tweede Wereldoorlog wordt vormgegeven door grijs getinte en vervaagde beelden. De herinneringen die de filmtoeschouwers te zien krijgen zitten daarnaast vol met gaten. Hiermee weten de regisseur en filmmonteur de intensiteit en zwaarte van deze herinneringen heftiger binnen te laten te komen bij Bernard Jordan – en in verlenging het filmpubliek. Hiernaast wisselt Tothill in zijn montage niet alleen af met hedendaagse gebeurtenissen en herinneringen.
De filmmonteur wisselt ook af tussen de verhalen van Bernie en Irene. De montage tussen de verhalen van Bernard en Irene zijn soms wat te scherp, waardoor de afwisselingen tussen deze verhalen te rap en plotseling kunnen overkomen. In het filmverhaal worden niet alleen (zelf-)reflecties weergegeven via flashbacks en audiovisuele herinneringen. In het filmverhaal reflecteren personages ook met elkaar terwijl ze in gesprek zijn.
Zo bespreekt John Standings personage Arthur Howard-Johnson met Caine’s Bernard Jordan dat de wereld draaglijker voor hem is als hij door een glas kijkt. Op een subtiele manier weten de regisseur en scenarioschrijver via het personage Arthur Howard-Johnson de effecten van oorlogstrauma’s te laten zien. Dit personage gebruikt zijn alcoholverslaving als een copingsmechanisme om zijn posttraumatische stressstoornis, die hij heeft overgehouden aan de Tweede Wereldoorlog, te bestrijden – of eerder te verzachten.
In een intiem en persoonlijk gesprek tussen Bernard en Arthur wordt er teruggeblikt op de acties die ze hebben genomen in de Tweede Wereldoorlog en de trauma’s die ze hieraan hebben overgehouden. Het gesprek tussen deze twee personages is niet alleen triest, maar ook aangrijpend, spannend en memorabel. Doordat het gesprek simpel op beeld is gezet, krijgen Standing en Caine de kans om het hun acteerwerk de filmtoeschouwers te raken via de meeslepende verhalen hun personages.
Levendig en expressief acteerwerk
The Great Escaper is een ontroerende dramafilm die ook nog enkele humoristische momenten bevat. Zo laat de film op een komische manier de moeilijkheden van ontsnappen uit een verzorgingstehuis zien. Bovendien spelen Michael Caine en Glenda Jackson in hun acteerprestaties niet alleen op een hartverwarmende en aangrijpende manier op elkaar in. De acteur en actrice brengen samen ook genoeg komische momenten. Het filmpubliek zal geloven dat deze twee personages van elkaar houden, mede doordat ze samen ook veel plezier en lol kunnen hebben. Ondanks dat de film meerdere komische momenten bevat, is The Great Escaper toch meer een dramafilm.
Regisseur Oliver Parker geeft goed de effecten van schuldgevoelens, overlevingsschuld en oorlogstrauma’s op een oudere leeftijd weer. Hierin wordt de regisseur ondersteund door het krachtige acteerwerk van de cast. Zo vertelt hoofdrolspeler Michael Caine met zijn expressieve ogen in zijn non-verbale acteerwerk een verhaal op zichzelf. De gezichtsuitdrukkingen van Caine, Jackson en John Standing zitten vol rimpels en emoties. Hun personages mogen dan oud zijn, maar hun acteerwerk is nog steeds levendig en expressief.
Conclusie
The Great Escaper weet zijn filmpubliek op meerdere manieren te ontroeren en te raken. De film laat op meerdere manieren zien hoe lastig het is om ouder te worden en te kampen met traumatische herinneringen. Zo laat de film op een prachtige en effectieve manier zien dat alle soldaten uit de Tweede Wereldoorlog slachtoffers zijn. Het maakt niet uit of de soldaat Duits, Amerikaans, Frans of Brits is: de oorlogsdaden en de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog blijven ze allemaal achtervolgen.
Componist Craig Armstrong weet op de juiste momenten zijn filmmuziek te versterken en weg te laten. Door het weglaten van muziek en geluid weten de filmmakers kippenvel op te brengen tijdens emotioneel pakkende filmscènes. Armstrong gebruikt in zijn filmmuziek verder gefluit om de jeugdige levenslust van het bejaarde hoofdpersonage weer te geven. Verder zet de componist heroïsche en melancholische pianomuziek in bij zwaardere en meer emotionele filmmomenten.
De filmmuziek neemt op enkele momenten het natuurlijke geluid over om zo het dramatische effect dat de componist bereikt, te versterken. Toch is de film niet perfect. De regisseur weet samen met filmmonteur Paul Tothill op enkele momenten iets te snel af te wisselen tussen tragische en komische momenten. Hierdoor komt The Great Escaper wat betreft zijn filmstijl en filmsfeer op enkele momenten rommelig en onjuist over. Desondanks blijft deze Britse dramafilm een indrukwekkende en opwindende film.
Ondanks de bejaarde leeftijd van de hoofdpersonages, is The Great Escaper geen trage of saaie film. Sterker nog: The Great Escaper is een film die je niet aan jezelf moet laten ontsnappen. De film is zeker weten het kijken waard! Op 31 mei 2024 bracht Dutch FilmWorks (DFW) de film uit op Blu-ray en DVD. Mijn dank aan Dutch FilmWorks (DFW) voor het versturen van een recensie-exemplaar. The Great Escaper is nu te koop op Blu-ray en DVD op (o.a.) Bol.com. Daarnaast is de film ook te streamen op Netflix in Nederland. Bovendien is de film te huur en te koop op Pathé Thuis in Nederland.
