The Whale is een film die ik bewust voor een langere tijd heb vermeden te kijken. Dit komt vooral doordat ik net zoals het, door Brendan Fraser gespeelde, hoofdpersonage een verstoorde relatie heb met eten. De melancholische toon en de heftige onderwerpen uit het verhaal kunnen veel los brengen bij filmtoeschouwers. Sommige zullen geshockeerd achterblijven terwijl anderen zich zullen ergeren aan hoe deprimerend deze film is. The Whale bracht bij mezelf vooral veel verdriet los doordat ik me enorm herkende in de worstelingen van het hoofdpersonage Charlie.
Nee, ik ben niet zo zwaarlijvig als Charlie, maar toch weet ik wat het is om (bijna) dagelijks last te krijgen van niet te stoppen eetbuien. De (innerlijke) worstelingen die Fraser uitstraalt waren zo pijnlijk herkenbaar dat ik nu – na het zien van The Whale – inzie hoe groot mijn verstoorde relatie met voeding is. In de afgelopen jaren is dit een oprecht probleem bij mezelf geworden, maar ik kon dat pas inzien nadat ik deze film had bekeken.
Net zoals Charlie maak ik regelmatig momenten mee dat ik willekeurige voedingsmiddelen ging combineren om een bepaald gevoel van melancholische leegte te stillen. Waar Charlie dit doet met extra plakken ham en mayonaise op een salami pizza, doe ik dit bijvoorbeeld door ’s nachts een half pak rijst te koken en daar dan puur ketchup of mayonaise overheen te doen als garnering. Net zoals Charlie bestel ik bijna altijd zodra ik de mogelijkheid heb.
Nog niet zo lang geleden deed ik dit regelmatig meerdere keren per dag. De realisatie dat mijn relatie tot voeding zo verstoord en overheersend is geworden, doet pijn. Toch ben ik The Whale als film en de filmmakers daarachter dankbaar dat ze deze film hebben gemaakt. Geeft The Whale een perfect accuraat beeld weer van hoe ieder zwaarlijvig persoon (of iemand met een eetstoornis) kan worstelen met zichzelf?
Tuurlijk niet, maar alsnog mag het werk van de cast en crew gewaardeerd worden. Ze belichten dit nog regelmatig onbesproken onderwerp. Ondanks dat niet iedereen het over de kwaliteit van deze poging eens zal zijn, mag de moeite door zowel critici als filmbewonderaars gewaardeerd worden. Er zullen net zoals ikzelf anderen zijn die zich kunnen herkennen in Charlie’s conflicten met zijn leven en de plek die voedsel daarin neemt.
The Whale is uiteindelijk een dramafilm die ongelofelijk veel bij mezelf heeft los gebracht. Filmliefhebbers en recensenten beschrijven deze nieuwste film van regisseur Darren Aronofsky als aangrijpend. Dit is zeker een geschikte term, maar ik durf zelfs een stap verder te gaan en te zeggen dat The Whale een levensveranderende film voor me is. Vooral doordat ik mijn worstelingen met voeding nu kan (h-)erkennen en eraan kan gaan werken.
Over The Whale (2022)
The Whale is een Amerikaanse dramafilm uit 2022. De film is geregisseerd door de Oscar-genomineerde filmmaker Darren Aronofsky. Deze regisseur kun je kennen voor het regisseren van films als Requiem for a Dream, Black Swan en Mother! Het scenario van de film is geschreven door Samuel D. Hunter. Hij baseerde zijn scenario op zijn gelijknamige toneelstuk. De cast van The Whale bestaat uit Brendan Fraser, Sadie Sink, Hong Chau, Ty Simpkins, Samantha Morton en Sathya Sridharan.
In The Whale speelt acteur Brendan Fraser de hoofdrol. Fraser speelt Charlie. Hij is een teruggetrokken vader en online Engels docent die opnieuw in contact probeert te komen met zijn vervreemde tienerdochter Ellie. Daarnaast heeft Charlie ernstig overgewicht en lijkt hij alles in zijn leven kwijt te zijn geraakt. Toch blijft hij hoop houden als hij probeert het contact met zijn tienerdochter te herstellen. The Whale vertelt ook het verhaal van hoe Charlie de man geworden is die we zien.
The Whale beleefde zijn wereldpremière bij het 79ste Internationale Filmfestival van Venetië. Fraser maakte een fenomenale comeback tot het grote scherm met zijn rol in The Whale. De acteur was eerder al bekend geworden door films als George of the Jungle, Crash en The Mummy Trilogy. Door persoonlijke omstandigheden had hij het leven als filmster en acteur voor een langere tijd achter zich gelaten.
Met zijn acteerprestaties in recent films als The Whale en Killers of the Flower Moon (en series als Doom Patrol) laat Fraser zien dat hij een geweldige acteur blijft. Voor zijn acteerprestatie in The Whale won de acteur ook terecht de Oscar voor beste mannelijke hoofdrol. Ook werd actrice Chau genomineerd voor de Oscar voor beste vrouwelijke bijrol en won The Whale de Oscar voor beste grime en haarstijl. The Whale is nu te zien op Film1. Mijn dank aan Film1 en SPI International voor het versturen van een online recensie-exemplaar.
Melancholische filmmuziek
The Whale opent met melancholische filmmuziek. Componist Rob Simonsen probeert met zijn filmmuziek het gevoel te scheppen dat je oren aan het suizen zijn van het geruis van het leven. The Whale is een heftige en emotioneel beladen film, dus probeert de componist met zijn filmmuziek de emotionele en gevoelige kanten van het verhaal te ondersteunen. Simonsen gebruikt verder klassieke muzikale tonen om in te spelen op de intellectuele kanten van Charlie. Dit hoofdpersonage geeft namelijk online schrijfcursussen waarin hij dieper in gaat op literaire theorieën en schrijftechnieken.
De componist speelt verder in op het deprimerende verhaal en uiterlijk van The Whale. Darren Aronofsky maakt in The Whale gebruik van een overduidelijke grijze tint. Deze grijze filter is geplaatst over het beeld. De keuze om dit te doen past goed bij Aronosfky’s regievisie om met The Whale een zo deprimerend mogelijke film te maken. De regisseur slaagt hier volledig in. Dat de film zo deprimerend is zal er voor zorgen dat een deel van het filmpubliek The Whale verschrikkelijk zal vinden om te kijken.
Aronofsky blijft de grens op zoeken
The Whale oogt niet alleen als een dramafilm met een melancholisch verhaal, maar ook als een sociaal experiment waarin een filmmaker de grens van oncomfortabele verhalen opzoekt. Aronofsky lijkt bewust op te zoeken hoe ver hij kan gaan in een film. Dat Aronofsky te werk gaat als een grensverleggende regisseur is ook terug te zien in zijn eerdere film Mother! Dit was een religieus apocalyptische film waarin hij zich controversieel opstelde tegenover religie en stereotyperende genderrollen.
In The Whale zoekt Aronofsky eerder een grens die ligt op het emotionele aspect van het verhalen. De regisseur lijkt te onderzoeken hoe deprimerend een filmverhaal moet zijn voordat filmtoeschouwers afhaken – of zelfs de film verafschuwen. Aronofsky lijkt in deze film daar redelijk ver in te zijn gekomen, want zijn portret van een man die zowel worstelt met de zwaarlijvigheid van zijn lichaam en het leven werd gemixt ontvangen. Naast dat Aronofsky op een narratief vlak de grens van verhalen vertellen op zoekt, doet hij dit ook met audiovisuele technieken.
Zijn nauwe samenwerking met componist Simonsen heeft geleid tot sombere, maar evenals hoopvolle filmmuziek. De make-up afdeling bloeide ook onder leiding van Aronofsky. Deze afdeling levert een van de opmerkelijkste prestaties in The Whale. Dit is deels te danken aan het feit dat ze een van de moeilijkste taken voor zich hadden. De make-up afdeling moest namelijk een geloofwaardig en realistische weergave scheppen van de zwaarlijvige Charlie. Ze zijn hier volledig in geslaagd. Zowel de protheses als de grime en haarstijlen helpen bij het verkopen van dit beeld.
De “Brenaissance”
Met Frasers grote terugkeer tot het grote en kleine scherm met projecten als Doom Patrol, Killers of the Flower Moon en The Whale spreken filmliefhebbers, recensenten en fans van Frasers “Brenaissance”. Dit is een betekenisvolle woordspeling op de renaissance en deze grootse omslag in de acteurs carrière. De renaissance staat letterlijk voor wedergeboorte en gaat (o.a.) over de kunsten die in Europa na de middeleeuwen bloeiden door een grote belangstelling voor de klassieke oudheid.
Bij de renaissance was er dus sprake van een wedergeboorte van de klassieke oudheid op cultureel en kunstzinnig vlak. Bij de “Brenaissance” is er sprake van een wedergeboorte van Fraser als acteur. Het gebruik van de term “Brenaissance” kan vergeleken worden met hoe de term “Disney Renaissance” gebruikt wordt. Net zoals bij de “Brenaissance” is er bij de “Disney Renaissance” – die van de jaren 1989 tot 1999 afspeelde – sprake geweest van de wedergeboorte van Disneyanimatiefilms.
Het grootste verschil tussen deze twee termen is dat de term “Brenaissance” bedacht is door (online) filmliefhebbers, terwijl de term “Disney Renaissance” door filmhistorici en filmcritici bedacht lijkt te zijn. Frasers wedergeboorte lijkt ook een historisch groot moment voor de acteur te zijn geworden. Niet alleen won de film meerdere filmprijzen, maar ook werd zijn acteerprestatie omarmd als een van de beste aspecten uit The Whale.
Hier leken zowel recensenten als alledaagse bioscoopgangers het over eens te zijn. Dit is niet gek, want Fraser levert inderdaad een magnifieke, ontroerende en aangrijpende acteerprestatie. De acteur weet zowel met zijn fysieke als (non-)verbale acteerwerk te overtuigen. Al vanaf zijn eerste introductie zien we hem puffen, kreunen en zweten om de simpelste bewegingen te maken. Fraser laat met volledige overtuiging zien hoe moeilijk het voor mensen met overgewicht kan zijn om dagelijkse handelingen uit te voeren.
Daarnaast weet de acteur ook goed in te spelen op het mentale aspect van overgewicht hebben. Fraser laat samen met Aronofsky en scenarioschrijver Samuel D. Hunter het melancholische effect zien, dat overgewicht hebben op een mens kan hebben. Daarnaast hint het filmverhaal er ook op dat Charlie zo zwaar is geworden doordat hij in een heftige depressieve periode van rouw terechtkwam. Fraser presenteert Charlie – ondanks zijn melancholische geaardheid en tragische achtergrond – toch als een persoon die enigszins hoopvol kan blijven.
Hong Chau en Sadie Sink
Fraser is niet de enige acteur die een top acteerprestatie levert in The Whale. Naast de acteur weten vooral actrices Hong Chau en Sadie Sink de show te stelen. Chau speelt een verpleegster die bevriend is met Charlie. De actrice weet goed het gecompliceerde karakter van haar personage Liz weer te geven. Liz zit eigenlijk in een constante tweestrijd over het bestrijden van Charlie’s overgewicht en het emotioneel ondersteunen van hem (in zijn laatste dagen).
Chau weet goed weer te geven hoe overgewicht het leven van naasten net zoveel kan vernietigen als het leven van de zwaarlijvige persoon zelf. Sink – die seriekijkers vooral zullen kennen van Stranger Things – speelt Charlie’s rebelse en wantrouwige tienerdochter. Ondanks dat ze zich hatelijk tegenover haar vervreemde vader en de wereld opzet, lijkt haar personage Ellie niets liever te willen dan gezien en geliefd worden.
Doordat Charlie zijn dochter Ellie al een keer heeft verlaten, is ze nu bang geworden dat dit weer opnieuw kan gebeuren. Sink presenteert haar verlatingsangst en moeilijke relatie tot haar vader met grof (non-)verbaal acteerwerk. Hierdoor kan dit personage onsympathiek overkomen. Toch weet de jonge actrice het hart van de filmtoeschouwers te veroveren door haar directe en brute oprechtheid – hoe pijnlijk dit ook soms voor haar omgeving kan zijn.
Tegenstrijdig en overvol
The Whale is een film die in zijn verhaal diverse thema’s bespreekt. Veel van deze thema’s zijn niet anders dan deprimerend te noemen. Zo gaat deze film van Aronofsky niet alleen over de worstelingen van de zwaarlijvige Charlie, maar ook over de diverse relaties die dit hoofdpersonage probeert te herstellen. Hierin worden verschillende sombere onderwerpen aangekaart. The Whale bespreekt naast eetstoornissen en depressies ook de relaties van de personages tot de dood en haat.
Hierbij speelt een onderwerp als het verwaarlozen van jezelf en je omgeving ook een belangrijke rol. Ondanks al deze negatief en melancholisch beladen onderwerpen, blijft Fraser (samen met de rest van de cast en crew) zijn personage Charlie presenteren als een optimist. Charlie blijft hopen dat alles toch nog goed komt. Dit terwijl hij duidelijk doorheeft dat hij niet lang meer heeft om te leven. Dat Frasers Charlie toch zo hoopvol blijft kan door sommige filmtoeschouwers als tegenstrijdig geïnterpreteerd worden.
Hier heb ik zelf wat minder moeite mee – ook al snap ik deze kritiek op The Whale wel. Naar mijn mening weten de cast en crew met het personage Charlie juist goed weer te geven dat hij niet alleen zijn depressie en eetstoornis is. Ze laten goed zien dat iemand die zo gebroken is toch nog hoop kan blijven vasthouden. Deze hoop mag dan vooral gericht zijn op de toekomst van zijn naasten, maar alsnog blijf ik dit een mooie toevoeging vinden. Het zorgt ervoor dat Charlie als een volledig uitgewerkt personage overkomt.
Zelf vind ik het een groter probleem dat The Whale zo veel verschillende beladen onderwerpen tegelijkertijd probeert toe te takelen. Deze onderwerpen zijn gedeeltelijk met elkaar verbonden, maar verdienen allemaal de tijd in het verhaal om krachtig uitgewerkt te worden. Helaas is dit niet altijd het geval bij The Whale. Bepaalde onderwerpen krijgen meer aandacht en schermtijd dan anderen.
Hierdoor voelt het filmverhaal van The Whale regelmatig overvol aan. Doordat The Whale vol zit met beladen en deprimerende onderwerpen, schieten de filmmakers af en toe te door in de melancholische toon van de film. Hierdoor kan de film te deprimerend overkomen voor veel filmtoeschouwers. Ondanks dat dit voor mezelf bijna nooit het geval was, vind ik dat deze kritiekpunten terecht benoemd mogen worden.
Conclusie
The Whale is een meeslepende film die een grote indruk op me heeft gemaakt als persoon, filmliefhebber en recensent. Het is regisseur Darren Aronofsky gelukt om samen met scenarioschrijver Samuel D. Hunter het ontroerende verhaal van het gelijknamige toneelstuk te verfilmen. Aronofsky heeft een duidelijke regievisie waarbij hij weer een grens op lijkt te zoeken. In zijn eerdere film Mother! zocht hij de grens op tot waar filmtoeschouwers zich comfortabel voelen om religie in een chaotisch en apocalyptisch verhaal mee te maken.
In The Whale zoekt Aronofsky een andere grens op. De regisseur lijkt te onderzoeken tot welk punt filmtoeschouwers zich op hun gemak voelen om een deprimerende film over een man met overgewicht te kijken. In The Whale houdt Aronofsky een experiment over hoe ver je de melancholische kanten van het menselijk innerlijk en uiterlijk audiovisueel kunt presenteren, voordat mensen ervan walgen. Voor sommige filmliefhebbers en recensenten zal de depressieve geaardheid van The Whale te zwaar zijn. Hierdoor zullen ze niet van de film kunnen genieten.
Voor mezelf kwam dit sombere filmverhaal van The Whale op een cruciaal moment in mijn leven. Net zoals het hoofdpersonage Charlie heb ik last van een verstoorde relatie tot eten. The Whale heeft me geholpen dit probleem bij mezelf te (h-)erkennen, waardoor ik nu kan beginnen aan mijn herstel. De film bevat naast een krachtig en emotioneel beladen ook meerdere sterke technische aspecten. Van de prachtige filmmuziek van componist Rob Simonsen tot het indrukwekkende werk van de make-up afdeling.
Daarnaast is de cast ook uitstekend in deze dramafilm. Brendan Fraser is de grootste ster – letterlijk en figuurlijk – in The Whale. Zijn subtiele en gelaagde acteerprestaties hebben me tot in het diepste van mijn ziel geraakt. Naast Fraser zijn het vooral de actrices Hong Chau en Sadie Sink die een sterke indruk achter hebben gelaten. Uiteindelijk is The Whale een heftig emotioneel beladen en deprimerende film. Makkelijker dan dit kan het niet gezegd worden. Ik zou de film dan ook alleen afraden als je niet tegen depressieve films kunt. The Whale is nu te streamen op Film1 in Nederland. Daarnaast is de film ook op DVD te koop op onder andere Bol.com.
