Als kind ging ik graag naar het strand om in de zee te zwemmen. Mijn favoriete moment tijdens zo’n strandbezoek was het trotseren van de zee. Ik ervaarde vooral plezier wanneer de zeegolven ruiger werden, waardoor je als kind gelanceerd werd in alle richtingen. Ondanks dat het zwemmen door deze botsende golven altijd plezierig startte, waren er regelmatig ook momenten dat ze te groot werden. Hierdoor werd het moeilijker om te genieten van het moment en moest ik al mijn kracht inzetten om zo snel mogelijk uit de golven te komen.
Een eerste bezoek aan Berlijn kan vergeleken worden met het zintuigelijk gevoel van herhaaldelijk geraakt worden door zeegolven terwijl je aan het zwemmen bent. De golven blijven tegen je aan kaatsen – de ene keer ruiger dan de andere keer – terwijl je overeind probeert te blijven te staan. Het overeind blijven staan terwijl de golven van emoties, ervaringen, kennismakingen en geluiden op je afkomen blijkt een uitdaging op zichzelf te zijn. Berlijn is namelijk niet zomaar een stad.
Als er een stad is met een rugzak vol intrigerende en verschrikkelijke geschiedenislessen, dan kan dat wel Berlijn genoemd worden. Een bezoek aan Berlijn is ontroerend mooi, maar bevat een onderliggend melancholisch gevoel dat veel toeristen en stedelingen meeneemt in vloedgolf van gewaarwordingen. De films die dit jaar vertoond werden tijdens de Berlinale zorgden allemaal stuk voor stuk bijzondere ervaringen vol overweldigende sensaties.
Een goed voorbeeld hiervan is de Duitse experimentele documentairefilm What Did You Dream Last Night, Parajanov? De film zoekt de grenzen van interactieve documentaires en filmessays op. De film is geregisseerd door de Duits-Iraanse filmmaker Faraz Fesharaki. Hij is in 1986 geboren in Iran, maar woont en werkt in Berlijn. Tien jaar lang nam de filmmaker de gesprekken op die hij met zijn familie via videobellen had. In de film komen dan ook de filmmaker zelf en zijn ouders: Hasan Fesharaki en Mitra Kai voor.
In zijn korte speeltijd weet de film momentopnames van de gesprekken tussen de filmmaker en zijn familie weer te geven. Deze momentopnames zijn net als herinneringen: vol ruis en onvolledig. What Did You Dream Last Night, Parajanov? is niet alleen een humoristische kijk op het familieleven van de filmmaker, maar ook een oprechte zelfreflectie op de dromen van Fesharaki. De regisseur weet dit effect te versterken en persoonlijker te maken, door de film een interactieve kant te geven. Filmtoeschouwers worden in de schoenen van de filmmaker en zijn gesprekspartners gestopt.
Voor het filmpubliek voelt het alsof je betrokken bent bij de gesprekken en verhalen die de familieleden met elkaar delen. Fesharaki geeft de filmtoeschouwers een indirecte uitnodiging om deel te nemen aan deze gesprekken. Het is soms wat onduidelijk van welk perspectief iets wordt verteld, maar dit is geen groot probleem. What Did You Dream Last Night, Parajanov? is namelijk een poëtische film waarin de grenzen van wat mogelijk is met de experimentele vorm van biografische documentaires en essay-achtige narratieven worden opgezocht.
Over What Did You Dream Last Night, Parajanov? (2024)
What Did You Dream Last Night, Parajanov? is een Duitse documentairefilm uit 2024. De film is geregisseerd door Faraz Fesharaki. What Did You Dream Last Night, Parajanov? is zijn debuutspeelfilm. De Duitse filmtitel is Was hast du gestern geträumt, Parajanov? De film beleefde zijn wereldpremière op de Berlinale van 2024. De film heeft een speeltijd van 82 minuten. In de experimentele documentairefilm komen (o.a.) Faraz Fesharaki, Mitra Kia, Hasan Fesharaki, Fara Fesharaki en Rahi Sinaki voor.
In de documentaire zien we hoe de filmmaker tien jaar lang zijn gesprekken met zijn familie digitaal heeft opgenomen. Fesharaki schept een digitaal dialoog tussen zichzelf, die verhuisde om film te studeren in Duitsland, en degene die achterbleven in Iran. What Did You Dream Last Night, Parajanov? was onderdeel van de sectie Forum bij de Berlinale van 2024.
Over de Berlinale van 2024
De Berlinale is een unieke plaats voor artistieke verkenningen en vermaak. Dit filmfestival is een van de grootste filmfestivals ter wereld, waarbij er elk jaar wereldwijd meer dan tienduizend bezoekers de Berlinale bezoeken. De Berlinale is voor de filmindustrie en de media een belangrijk evenement. De elf dagen in februari dat het filmfestival plaatsvindt is een van de belangrijkste evenementen in de jaarlijkse kalender en een onmisbaar handelsforum. Het filmfestival was gemaakt voor het Berlijnse publiek in 1951. De Berlinale kwam tot stand aan het begin van de Koude Oorlog.
Het filmfestival is gevormd door de turbulente naoorlogse periode en de unieke situatie van een verdeelde stad. Hierdoor heeft de Berlinale zich kunnen ontwikkelen tot een plaats waar interculturele uitwisselingen plaatsvinden. Daarnaast is de Berlinale een platform geworden waar kritische en filmische verkenningen van maatschappelijke vraagstukken plaatsvinden. De Berlinale wordt beschouwd als het politiekste filmfestival ter wereld. Het filmfestival brengt wereldwijde filmsterren naar Berlijn en geeft daarnaast ook een podium voor opkomende talenten.
Het begeleidt filmmakers van alle disciplines op hun weg naar de schijnwerpers en ondersteunt hun carrières, projecten, dromen en visies. Dankzij de talrijke initiatieven van de industrie is de Berlinale een belangrijke motor voor vernieuwing en een belangrijke economische factor, zowel internationaal als voor bedrijven in Duitsland en Berlijn. De Berlinale van 2024 vond dit jaar plaats van 15 tot en met 25 februari.
Digitale gesprekken
What Did You Dream Last Night, Parajanov? is een bijzondere film die op een herkenbare manier inspeelt op de ongemakkelijkheden van digitale gesprekken. Zo krijgen we digitale gesprekken te zien waarin zowel het beeld als het geluid van lage kwaliteit zijn. De gesprekspartners (en familieleden) van de filmmaker zitten regelmatig maar half of onscherp in beeld. Het geluid is luidruchtig en het beeldkwaliteit is korrelig. Er zijn leefgeluiden op de achtergrond te horen en in de digitale gesprekken zien we soms mensen stiekem om de hoek in beeld komen om bij het gesprek betrokken te worden.
De documentaire weet juist weer te geven hoe digitale gesprekken tussen familieleden plaatsvinden. De film is indrukwekkend om achter een laptop te kijken, omdat hierdoor het gevoel alsof je betrokken bent bij de gesprekken, wordt versterkt. De filmmaker en zijn familieleden gooien zichzelf open. Ze praten niet alleen over het alledaagse leven, maar ook over internationale thema’s en problemen waar ze zich zorgen over maken. De filmmaker bespreekt zo met zijn een familielid de onderlinge relatie tussen Iran en Irak.
Besprekingen van internationale problemen
De film stelt de vraag of het de plicht van de mens is om te luisteren naar het wereldwijde nieuws, vooral wanneer landen als Iran en Irak zo dicht bij elkaar liggen. De filmmaker is voorstander hiervan, maar zijn familielid niet. Volgens zijn familielid moet je alleen willen doodgaan voor je eigen land, want bij oorlogen tussen andere landen maakt het niet uit wie daar wint of verliest. De regisseur vindt dit een belachelijk idee en bepleit dat het belangrijk is om op de hoogte te blijven van internationaal nieuws, omdat oorlogen op iedereen betrekking heeft.
De irritaties en frustraties van het bespreken van belangrijke thema’s via online videobellen worden tijdens dit soort gesprekken uitstekend geportretteerd. De film pakt op deze subtiele manier je aandacht en laat je niet meer los. De hypnotiserende en kalmerende filmmuziek van Rahi Sinaki ondersteunt het aangrijpende karakter van de film.
Het komt niet vaak voor dat de repetitieve geaardheid van filmmuziek een film kan versterken, maar Sinaki weet dit wel voor elkaar te krijgen. Ook de geluidsbewerking van Sum-Sum Shen en de montage behoren ook tot de pluspunten van de film. De regisseur heeft ook gewerkt als filmmonteur aan What Did You Dream Last Night, Parajanov? Fesharaki heeft een sterk oog voor detail. Hij weet op de juiste momenten in de film te wisselen van perspectief, locatie of gebeurtenis.
Conclusie
What Did You Dream Last Night, Parajanov? laat zowel de creatieve, ondersteunende en excentrieke kant als de eenzaamheid van digitaal contact met familieleden zien. De regievisie van Faraz Fesharaki mag dan regelmatig wat direct en droog zijn, maar hij weet op een wonderbaarlijke manier zijn bewustzijn als filmmaker en mens te onderzoeken. In zijn film laat hij het belang zien van verbonden willen zijn en blijven met je familie en vrienden. Tegelijkertijd bepleit Fesharaki dat het belangrijk is om alles op te geven voor de creatieve reis dat het vinden van je plek in deze wereld als filmmaker en creatieveling is.
What Did You Dream Last Night, Parajanov? is een inspiratie voor (jonge) aspirant filmliefhebbers en filmmakers om hun camera op te pakken en simpelweg te gaan filmen. Naast dat de documentairefilm een aangrijpend zelfonderzoek is naar de familierelatie van de filmmaker, is de film een inspiratiebron voor toekomstige filmmakers om audiovisuele portretten te gaan maken van levensgebeurtenissen die ze interessant vinden. Het is momenteel helaas nog onbekend wanneer What Did You Dream Last Night, Parajanov? in Nederland te zien zal zijn. Als de film echter in de Nederland uitkomt, dan is de film zeker het kijken waard!
