De verfilming van (de eerste helft van) Wicked is een prachtige audiovisuele liefdesbrief aan de liefhebbers van de gelijknamige theatermusical en de fantasierijke dromers van de geliefde verhalen van Oz. Een deel van wat Wicked zo geweldig maakt, is het feit dat de filmmakers de fantastische en creatieve elementen van de wereld van Oz niet uit de weg gaan. Er zijn pratende geiten die werken als docenten op universiteiten en mensen die op stelten lopen om ’s nachts lantaarns aan te steken. Regisseur Jon M. Chu omarmt de kleurrijke verbeelding van de wereld van Oz en verrijkt deze.
Het zijn Chu en de scenarioschrijvers Winnie Holzman en Dana Fox gelukt om met hun (geadapteerde) verhaal over de buitengewone inwoners en de spectaculaire wereld van Oz een blijvende indruk achter te laten. Er kan zelfs gezegd worden dat Wicked, naast filmklassieker The Wizard of Oz (1939), het dichtst bij het ware fantasierijke karakter van de wereld van Oz komt. Dit is grotendeels te danken aan het feit dat de regisseur en scenarioschrijvers het originele verhaal van de eerste helft van het theatermusical meer diepgang hebben gegeven.
De film bevat niet toegevoegde of uitgerekte scènes puur voor de reden om de film een langere speelduur te geven. Wicked gebruikt zijn relatief lange speelduur (van 161 minuten) om de thema’s en karakterontwikkelingen van het verhaal uit te diepen. Het voegt ook meer diepgang toe aan belangrijke karaktermomenten en durft langer bij de zwaarte van deze momenten stil te staan – zelfs al breekt het soms het tempo en de structuur van het verhaal. Dat Wicked het verhaal van de theatermusical weet te verrijken, ligt hoogstwaarschijnlijk ook aan het feit dat Holzman aan zowel de theatermusical als de filmadaptatie heeft gewerkt.
Over Wicked (2024)
Wicked is een Amerikaanse fantasierijke musicalfilm uit 2024. De film is ook bekend onder de titel Wicked: Part One. De film is geregisseerd door Jon M. Chu. Deze filmmaker kun je kennen voor het regisseren van Crazy Rich Asians (2018) en In the Heights (2021). Chu heeft ook het vervolg Wicked For Good geregisseerd. Wicked For Good staat gepland om op 26 november 2025 in de Nederlandse bioscopen uitgebracht te worden. Het scenario van de film is geschreven door Winnie Holzman en Dana Fox.
Wicked is de filmadaptatie van de eerste helft van de gelijknamige theatermusical van Stephen Schwartz en Holzman. De theatermusical is losjes gebaseerd op Gregory Maguire’s gelijknamige roman uit 1995. Maguire’s roman – die ook bekend staat onder zijn langere titel Wicked: The Life and Times of the Wicked Witch of the West – is een herbewerking van L. Frank Braums boeken over Oz en de legendarische musicalfilm The Wizard of Oz (1939). Wicked is geproduceerd door Marc Platt en David Stone.

Marc Platt en David Stone zijn samen met Universal Stage Productions, Jon B. Platt en de Araca Group de producenten van de Wicked theatermusical. De hoofdrollen in Wicked worden gespeeld door Cynthia Erivo en Ariana Grande. Erivo speelt Elphaba en Grande speelt Glinda. De rest van de cast bestaat uit (o.a.) Jonathan Bailey, Ethan Slater, Marissa Bode, Michelle Yeoh, Jeff Goldblum, Bowen Yang, Browyn James, Keala Settle en Peter Dinklage. Wicked werd in de Nederlandse bioscopen in zowel de originele als Nederlandstalige versie uitgebracht.
De Nederlandstalige versie bevat (o.a.) de stemmen van Gaia Aikman, Vajèn van den Bosch, Cystine Carreon, Kees Boot, Jim Bakkum, Danique Graanoogst, Joey Schalker, Jon van Eerd, Freek Bartels, Pip Pellens, Dennis Willekens, Carolina Dijkhuizen, Tony Neef, Chantal Janzen, Jacqueline Blom en Willemijn Verkaik. De film heeft een speeltijd van 161 minuten. Wicked beleefde zijn wereldpremière op 3 november 2024 in Australië. De film werd daarna in de Amerikaanse bioscopen uitgebracht op 22 november 2024.

Wicked werd door Universal Pictures International (UPI) in de Nederlandse bioscopen uitgebracht op 5 december 2024. De film was vanaf 4 december 2024 te zien in Belgische bioscopen. In Wicked maken we kennis met het nog onbekende verhaal van de Witches of Oz. Het filmverhaal draait om Elphaba en Glinda. Elphaba is een jonge vrouw die zich onzeker voelt vanwege haar ongebruikelijke groene huid en die haar ware kracht nog moet ontdekken. Glinda is een populaire, geprivilegieerde en ambitieuze jonge vrouw die er nog achter moet komen wie ze zelf echt is.
Elphaba en Glinda leren elkaar kennen als studenten aan de Shiz Universiteit in het magische land van Oz. Ze sluiten al snel een onwaarschijnlijke maar diepe vriendschap. Na een ontmoeting met de Wizard of Oz wordt hun vriendschap op de proef gesteld. Hierdoor zullen Elphaba en Glinda verschillende paden bewandelen. Glinda verlangt naar populariteit en bezwijkt voor de verleidingen van macht. Aan de andere kant is Elphaba juist vastberaden om trouw te blijven aan zichzelf en aan de mensen om haar heen, wat onverwachte en schokkende gevolgen heeft voor de toekomst.
Kleurgebruik en tegenpolen
Wicked opent met theatrale, betekenisvolle en gelaagde filmbetiteling. Tijdens de verschijning van het iconische logo van filmstudio Universal Pictures gaat het beeld over van een zwart-witte kleurencombinatie naar een kleurencombinatie van roze en groen. Het gebruik van een zwart-witte kleurencombinatie is overduidelijk een eervolle referentie naar filmklassieker The Wizard of Oz. Deze filmklassieker opent als een zwart-witfilm en gaat over naar een kleurenfilm zodra Dorothy in Oz belandt is.
De transitie van zwart-witte filmbetiteling naar dat van kleur is dus ook een referentie naar The Wizard of Oz. In Wicked is niet alles wat het lijkt, dus de keuze om de filmbetiteling in zwart-witte kleuren te starten, speelt goed in op het narratieve idee dat niet alles zo zwart-wit is. Elphaba en Glinda zijn wel tegenpolen van elkaar als de kleuren zwart en wit. Ze willen beide niets liever dan gezien, gehoord en geliefd voelen. Toch uit zich dit in tegenovergestelde karakteristieken bij deze twee filmpersonages.
De focus op de kleuren roze en groen in de filmbetiteling is ook een duidelijke verwijzing naar de twee hoofdpersonages Glinda en Elphaba. De groene kleur overheerst de filmbetiteling, omdat (de groen gekleurde) Elphaba de ware protagonist van Wicked is. Toch vallen de roze betitelde letters van Universal Pictures het meest op tijdens de filmbetiteling. Deze visuele keuze geeft goed de onderliggende relatie en rivaliteit tussen deze twee hoofdpersonages weer. Ondanks dat Elphaba de echte protagonist van Wicked is, blijft Glinda een meer geliefd personage in deze filmwereld.

Grootser in schaal en opzet
Na de bijzondere filmbetiteling start Wicked met een nog impactvollere en indrukwekkendere proloog scène waarin Glinda de dood van Elphaba herverteld. De duistere en epische proloog wordt ondersteund door de krachtige geluidsbewerking en geluidseffecten van de geluidsafdeling. Tijdens de filmbetiteling kan het filmpubliek al diverse gedetailleerde geluiden horen: van schreeuwende en marcherende mensen tot een emmer water die over Elphaba heen wordt gegooid. Tijdens de proloog wordt deze trend verder gezet met de radioruis stem van Ariana Grande’s Glinda.
Naast sterk uitgewerkte geluidseffecten bevat de film vanaf zijn proloog ook al gelijk strak camerawerk. Zo beweegt cinematograaf Alice Brooks haar camera soepel en doordringend van de emmer, langs het gestrooide water en schijnbare gesmolten delen van Elphaba naar een waterreflectie. Vanuit deze waterreflectie zien filmtoeschouwers een raam dat naar buiten leidt. Daarnaast is de zwarte punthoed van Elphaba te zien. De weerspiegeling in het water is een goede thematische opzet voor de rest van het filmverhaal. Deze cinematografische keuze speelt in op het idee dat elk verhaal twee kanten heeft.
Brooks speelt verder in op het idee dat Elphaba twee levens in tegenstrijdige narratieven leeft. Het leven waarin ze verafschuwd wordt voor daden die ze niet is begaan en het leven waarin ze haar ware zelf kan zijn. Deze proloog geeft naar mijn mening beter de vreugde voor de verschijning van Glinda en de dood van de (zogenaamde) Wicked Witch of the West weer dan de musical zelf. Wicked is grootser in schaal en opzet. Hierdoor kan de vreugde groter en spectaculairder op beeld gezet worden. Bovendien neemt de verfilming van Wicked meer zijn tijd om de vrijkomende emoties rondom deze evenementen te laten zien en binnen te laten komen bij het filmpubliek.

Elphaba en Glinda
Cynthia Erivo en Ariana Grande leveren de beste acteerprestaties in Wicked. Ze zijn een groot onderdeel van wat Wicked zo goed maakt. Erivo is zo meegenomen in de filmwereld en gedachtegangen van haar personage dat ze Elphaba echt belichaamt. De actrice acteert niet alleen sterk, maar weet ook indrukwekkende zangprestaties af te leveren. De actrice weet als geen ander hoe ze moet inspelen op de heldenreis van haar personage als ze over haar gevoelens zingt, want als gedachten en gevoelens te veel worden, zingen personages in musicals (of musicalfilms) erover.
Erivo’s Elphaba maakt een tijdloze karakterreis door waarin ze leert trouw te blijven aan zichzelf en te vechten voor wat ze gelooft dat goed is. Grande overtuigt als Glinda met haar behoeftig populaire en enigszins egocentrische karakter. De actrice levert een gelaagde hilarische acteerprestatie, waardoor het filmpubliek – ondanks Glinda’s gebreken – om haar personage leert te geven. Erivo en Grande spelen uitstekend in op elkaars acteerprestaties en karakters. Hun onderlinge chemie en rivaliteit versterkt zelfs hun acteerprestaties.

Daarnaast versterkt het de impact van de karakterontwikkelingen die hun personages doorgaan in het filmverhaal. Erivo en Grande zijn niet de enige leden uit de cast die sterke acteerprestaties afleveren in Wicked. Jonathan Bailey valt op als Fiyero. De acteur weet uitstekend een filmpersonage te spelen dat oppervlakkig en egocentrisch overkomt, maar zich alleen zo gedraagt doordat hij diep ongelukkig is. Jeff Goldblum levert ook een memorabele acteerprestatie af. De acteur komt over als een eigenzinnig typetje van zichzelf.
Normaliter zou dit wat teleurstellend zijn. Bij Wicked is dit niet het geval, omdat Goldblums persoonlijke karakteristieken goed passen bij het karakter van deze versie van The Wizard of Oz. Zijn deels sociaal ongemakkelijke en mysterieuze acteerprestatie past goed bij het verleden dat The Wizard of Oz als circusartiest en goochelaar heeft. De acteur portretteert The Wizard of Oz als een personage dat altijd probeert een show op te voeren – zowel letterlijk als figuurlijk. Mede hierdoor is Goldblums versie van dit iconische personage zo charismatisch en interessant.

Aangeboren slechtheid en propaganda
De film stelt de thematische vraag wat ware kwaadheid is en hoe dit ontstaat. Wicked bepleit dat niemand echt slecht geboren wordt. Tegelijkertijd laat de film zien dat mensen wel onbemind, onbegrepen en ongewenst geboren kunnen worden. Zo wordt Elphaba al vanaf een jonge leeftijd gepest en gekleineerd vanwege haar huidskleur. De rest van haar leven blijft ze racisme en discriminatie meemaken. Voor een lange tijd ziet Elphaba haar uiterlijk en haar magische krachten als een vloek in plaats van een kenmerkend, belangrijk en mooi onderdeel van haarzelf.
Toch is Elphaba niet de enige die ongelijk behandeld wordt. Zo worden de intelligente en pratende dieren ook zwart gemaakt in Wicked. Hun rechten worden langzamerhand steeds meer weggenomen. Zo wordt hun recht om hun stem te laten horen of te protesteren steeds meer weggehaald. Het wegnemen van hun stemrecht zorgt er geleidelijk voor dat deze dieren steeds meer onmenselijk behandeld worden. Zo worden letterlijke en figuurlijke kooien geïntroduceerd om dieren gevangen te houden en hun vrij denken tegen te gaan.

Door grenzen toe te voegen aan rechten en verbeelding, wordt de fantasierijke en creatieve ziel van Oz steeds meer kapotgemaakt. De film laat zien dat mensen altijd op zoek zijn naar iets om de schuld aan te geven. Wicked impliceert dat de mensheid de schuld geeeft aan degene die ze niet begrijpen of anders zijn. De film laat zien dat zwijgen gelijk staat aan medeplichtigheid. Wanneer mensen – zoals Elphaba – zich uitspreken tegen het onrecht dat gebeurt, worden ze de nieuwe nummer één vijand.
Ondanks dat Wicked zich afspeelt in een fantasierijke wereld vol pratende dieren en magie, weten regisseur Jon M. Chu en scenarioschrijvers Winnie Holzman en Dana Fox dus goed gevaren uit onze echte wereld weer te geven. Zo toont de film hoe propaganda en andere indoctrinerende praktijken ingezet worden door veelgeprezen leiders die hun machtsposities willen behouden en versterken. Er zijn verschillende gedetailleerde propagandaposters terug te zien in Wicked. Dit propagandamateriaal geeft goed het indoctrinerende gevaar van het blind aannemen van staatsvijanden of zondebokken weer.

Conclusie
Wat heb ik een spijt dat ik Wicked niet in de bioscoop heb gezien, want wat is dit toch een magische, humoristische en ontroerende film. De verfilming van de eerste helft van de gelijknamige musical bevat tijdloze thema’s en heldenreizen. Mede hierdoor is de film geschikt voor jong en oud. De muzikale thema’s en leidmotieven uit de gelijknamige musical zijn goed geïmplementeerd en versterkt in de film. Ondanks dat er meerdere muziekliedjes zijn waar filmtoeschouwers kippenvel van zullen krijgen, gaan sommige muzieknummers een beetje te lang door.
Hierdoor vertragen ze het verhaal en de impact van deze narratieve elementen te veel. Wicked bevat verder twee krachtige optredens van de hoofdrolspeelsters Cynthia Erivo en Ariana Grande. De karakters van deze twee actrices zijn tegenpolen, maar toch lijken ze allebei mensen te willen helpen. Glinda mag dan op zichzelf gefixeerd zijn en soms mensen helpen uit egoïstisch belang, maar ze lijkt nog steeds haar vrienden te willen steunen en helpen.
Dit is een deel van wat de opsplitsing van de vriendschap tussen Elphaba en Glinda zo hartverscheurend, krachtig en impactvol maakt. Glinda lijkt echt uit te kijken naar wat het beste is voor haar vriendin Elphaba (en haarzelf). Door haar naïviteit en beperkingen van haar karakter kan ze niet de gevolgen overzien van haar stilzwijgen en medeplichtigheid rondom de duistere gebeurtenissen die plaatsvinden in Oz. Naast dat de opsplitsing van Elphaba en Glinda krachtig op beeld is gezet, is de start van hun vriendschap ook prachtig en intiem op beeld gezet.
Dit filmmoment is extra aangrijpend en ontroerend door het exclusieve gebruik van een piano in de filmmuziek van componisten John Powell en Stephen Schwartz. Meerdere emoties breken los bij de filmpersonages en het filmpubliek wanneer Elphaba en Glinda met elkaar dansen en knuffelen. Ondanks enkele kleine gebreken is Wicked een aangrijpend en prachtig eerbetoon aan de fantasierijke wereld van Oz en de gelijknamige musical. Wicked is een van de beste moderne musicalfilms doordat de betekenisvolle muzieknummers het thematische narratief ondersteunen.
Door alle pluspunten is Wicked een grote aanrader die zelfs geschikt is voor filmtoeschouwers die geen fans zijn van musicalfilms. Op 19 februari 2025 brachten Universal Pictures Home Entertainment en Day One MPM de geliefde musicalfilm Wicked uit op Blu-ray en DVD. De film is op Blu-ray en DVD te koop op (o.a.) Bol.com. Daarnaast is de film te huur en te koop op Pathé Thuis in Nederland. Mijn dank aan Universal Pictures Home Entertainment en Day One MPM voor het versturen van een recensie-exemplaar.