Wat krijg je als een Finse regisseur voor een nieuwe film inspiratie haalt uit verschillende filmgenres, spectaculaire actiefilms en waargebeurde evenementen? De historische actiethriller Sisu natuurlijk! Regisseur Jalmari Helander heeft een unieke en spectaculaire actiefilm gemaakt. Het gebruik van diverse inspiratiebronnen heeft ervoor gezorgd dat ik net wat minder problemen had met het simpele filmverhaal. Maar kan Sisu in hetzelfde lijstje genoemd worden van epische moderne actiefilms zoals Atomic Blonde, Nobody en de films uit de John Wick franchise? Naar mijn mening kan dit zeker!
Sisu bevat gruwelijke, bloederige en inventieve actiescènes. De film bevat meerdere grootse spektakelstukken die een genot zijn om te aanschouwen. Het stuntwerk en de choreografie van de actiescènes zijn rommelig, maar dit voegt juist toe aan de brute sfeer van deze epische filmmomenten. De historische actiethriller heeft ook zo zijn minpunten. Het verhaal is te simpel en de filmwereld is te onderontwikkeld. De personages missen regelmatig ook diepgang. Hierdoor moet het publiek vooral genoeg nemen met de actiescènes en het bloederige spektakel. Gelukkig is dat er meer dan genoeg!
Over Sisu (2022)
Sisu is een Fins-Britse historische actiethriller film uit 2022. De film is geregisseerd door Jalmari Helander. De regisseur schreef ook het scenario van de film. De cast van de film bestaat uit onder andere Jorma Tommila, Aksel Hennie, Jack Doolan, Mimosa Willamo en Onni Tommila. De film beleefde zijn wereldpremière op 9 september 2022 tijdens het Toronto International Film Festival. De film werd daarna uitgebracht in Finland op 27 januari 2023.
Sisu werd in de Verenigde Staten van Amerika uitgebracht op 28 april 2023. De film heeft over het algemeen redelijk positieve recensies van de filmcritici ontvangen. Het verhaal van Sisu speelt zich af tijdens de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog. De afgezonderde goudzoeker en ex-commando Aatami stuit op een grote vondst in het noorden van Finland.
Wanneer de legendarische ex-commando zijn gevonden goud naar een verderop gelegen stad probeert te brengen, stelen nazi’s onder leiding van een meedogenloze SS-officier zijn buit. Aatami’s angstaanjagende woede en brute kracht komen naar boven, als hij de strijd aangaat om zijn vondst terug te krijgen. De actiethriller film Sisu is al sinds 7 september 2023 in de Nederlandse bioscopen te zien. Mijn dank aan Just Entertainment voor het versturen van een online recensie-exemplaar.
De inspiratiebronnen van Sisu
Volgens regisseur Jalmari Helandar dienden de film First Blood uit 1982 en het leven van de Finse militaire sluipschutter Simo Häyhä als inspiratie voor de film Sisu. De Finse militaire sluipschutter vocht tijdens de Winteroorlog tegen de Sovjet-Unie. Van 30 november 1939 tot 13 maart 1940 ondernam de Sovjet-Unie een militaire campagne tegen Finland. Deze oorlog zou bekend komen te staan als de Winteroorlog. De Finse militaire sluipschutter Simo Häyhä vocht in deze oorlog en was zo succesvol dat hij de bijnaam “Belaya smert” kreeg. In het Nederlands betekent deze bijnaam “De witte dood.” Häyhä is waarschijnlijk de succesvolste sluipschutter aller tijden.
Zo heeft de sluipschutter 705 bevestigde gedode Sovjetsoldaten op zijn naam. Hiervan zou hij er 542 als sluipschutter hebben vermoord. Naast dat Helandar inspiratie nam uit het leven van de echt bestaande Simo Häyhä, werd hij ook dus ook beïnvloed door films als First Blood. Daarnaast lijkt de regisseur ook flink geïnspireerd te zijn geweest door de John Wick filmreeks, Nobody van regisseur Ilya Naishuller en Atomic Blonde van regisseur David Leitch. Deze laatst genoemde filmmaker is trouwens ook de regisseur van de eerste John Wick film.
Sisu lijkt inspiratie genomen te hebben uit films als First Blood en Atomic Blonde doordat de bloederige en epische actiescènes gebonden zijn aan een bepaalde tijdsperiode. In Sisu speelt het verhaal zich af richting het einde van de Tweede Wereldoorlog. De tijdsperiode waarin het verhaal gezet wordt heeft historisch gezien altijd invloed op het soort actiescènes dat plaatsvinden in de film. Zo kunnen er in de actiescènes van deze film alleen gebruikt gemaakt worden van wapens die destijds bestonden.
Hierin lijkt Sisu op films als First Blood en Atomic Blonde. First Blood gaat over oorlogsveteraan John Rambo die ten onrechte gearresteerd wordt door de sheriff van een klein Amerikaans stadje. Zijn arrestatie veroorzaakt een kettingreactie waarbij John Rambo uiteindelijk traumatische herinneringen van de Vietnamoorlog krijgt. First Blood speelt zich dus af na de Vietnamoorlog. Hierdoor hebben de filmmakers gebruik kunnen maken van wapens, voertuigen en technologieën die tijdens en na de Vietnamoorlog veelgebruikt werden.
Atomic Blonde neemt plaats tijdens de Koude Oorlog en is dus ook een historische bloederige actiefilm. Wat First Blood, Sisu en Atomic Blonde met elkaar in gemeen hebben is dat ze allemaal beperkt zijn tot de machines, wapens, voertuigen en technologieën die destijds bestonden. Sisu lijkt echter ook op films als John Wick en Nobody. Deze laatste twee genoemde actiefilms spelen zich af in ons moderne tijdperk en hebben hierdoor minder restricties op hulpmiddelen als wapens en technologische uitvindingen.
Sisu lijkt op de films uit de John Wick franchise en Nobody doordat de spectaculaire actiescènes regelmatig overdreven zijn. Hierbij oogt de actie soms zelfs onrealistisch. Dit neemt niet weg dat de sensationele en gewelddadige actiescènes een genot voor het oog zijn. De filmmakers van Sisu weten als geen ander hoe ze inspiratiebronnen kunnen gebruiken, samenbrengen en aanpassen. Doordat de filmmakers verschillende filmische en waargebeurde inspiratiebronnen mixen, komt Sisu over als een unieke Finse actiefilm. En dat terwijl het filmverhaal niet bepaald origineel is…
De film heeft verder ook nog iets weg van een roadmovie als Mad Max: Fury Road. In een film uit het filmgenre roadmovie gaat het verhaal altijd over het hoofdpersonage dat begint aan een roadtrip, waarbij ze hun alledaagse leven achter zich laten en dit vanuit een ander perspectief leren te bekijken. Ook heeft Sisu op enkele momenten iets weg van grootse Western film. Sisu zal dus bekend kunnen komen te staan als een creatieve mix van inspiratiebronnen die allemaal gebruikt, verandert en vereerd zijn op hun eigen manier.
Filmtitel en hoofdstukken
Het filmverhaal is opgesplitst in hoofdstukken waarbij de titels van deze hoofdstukken steeds meer vervagen naarmate de film gewelddadiger, destructiever en bloederiger wordt. Een soortgelijke creatieve keuze is terug te zien in hoe de titel van de serie The Walking Dead. Deze titel begint over zijn elf seizoenen heen steeds meer begint te vervagen, alsof het zelf besmet is het met het dodelijke virus dat mensen in zombies verandert. Dat de titels van de hoofdstukken in Sisu toch nog zichtbaar genoeg blijven kan ook verbonden staan aan de betekenis van de filmtitel.
Sisu is namelijk een Fins woord dat niet echt in een woord van een andere taal vertaald kan worden. Het betekent een onvoorstelbare vastberadenheid en manifesteert zich wanneer alle hoop verloren is. Net zoals de filmtitel is het hoofdpersonage vastbesloten om zijn goud terug te krijgen. Hij weigert te sterven of zelfs op te geven. Het hoofdpersonage is een eenmansleger die je niet als je vijand wilt hebben. Zoals een van de Duitse soldaten zegt over het hoofdpersonage Aatami: “He’s one mean motherfucker that you don’t want to mess with.”
Antiheld, vrouwenemancipatie en nazi’s
Het hoofdpersonage maakt amper gebruik van dialogen. Toch weet hoofdrolspeler Jorma Tommila te overtuigen als Aatami. De acteur overtuigd zowel met zijn non-verbale acteerwerk als met zijn gekreun en gemopper. Voor een acteur van boven de 60 is het daarnaast bijzonder hoe behendig de acteur is. Het hoofdpersonage heeft een mysterieus achtergrondverhaal en we krijgen maar weinig over hem te weten. Toch weet de hoofdrolspeler met behulp van de rest van de cast en crew een sterke overtuiging achter te laten.
Tommila is minder iconisch dan Keanu Reeves of zelfs Bob Odenkirk. Dit lijkt meer te liggen aan het gemis van bijrollen die echt aan de kant van zijn personage Aatami staan. Er zijn enkele vrouwelijke bijpersonages die hem later in de film helpen, maar naast een mooie emanciperende rol brengen deze personages maar weinig tot het filmverhaal. De films uit de John Wick franchise en Nobody bevatten allemaal bijpersonages die aan de kant staan van de (anti-)helden.
Hierdoor zijn de interacties van de (anti-)helden gevarieerder en zijn de gevaren groter. Begrijp me niet verkeerd: het is fijn dat we in ieder geval geen irritante komische sidekick hebben, maar toch had ik gehoopt op iets meer verschillende en ontwikkelde bijrollen. De bijrollen die vooral voor vermaak zorgen zijn de schurken van de film. De nazi’s zijn heerlijk overdreven weergegeven in hun acteerprestaties, oubollige dialogen en gegermaniseerde Engels accenten.
De schurken krijgen echter wel een duidelijke motivatie om het op te nemen tegen de antiheld Aatami. De nazi’s weten dat ze de oorlog verliezen en met het goud van Aatami kunnen ze zich een weg uit de nasleep van de Tweede Wereldoorlog kopen. De angst die de nazi’s voelen voor de antiheld Aatami is ook krachtig uitgebeeld. Van de castleden die de nazi’s spelen is vooral acteur Aksel Hennie buitengewoon goed en vermakelijk in zijn rol. Hij speelt de echte aartsvijand van Aatami en hun onderlinge rivaliteit behoort tot de beste aspecten van de film.
Brute en bloederige actie
Sisu bevat brute en extreme actiescènes. Deze filmmomenten variëren van het hoofdpersonage Aatami dat met een pikhouweel aan een vliegtuig hangt tot een Mexican standoff bij een mijnenveld. Het stuntwerk en de choreografie van de actiescènes zijn regelmatig wat rommelig. Toch voegt dit juist meer authenticiteit toe aan de bloederige actiescènes. Lichaamsdelen schieten alle kanten op en iedereen ziet eruit alsof ze door een hel zijn gegaan. De make-up afdeling is sterk ingezet om de personages er gebroken (zowel mentaal als fysiek) uit te laten zien. De littekens en verwondingen zien er gruwelijk goed gevisualiseerd uit.
Hierbij zijn de regisseur en cinematograaf Kjell Lagerroos niet bang om te laten zien hoe beschadigd het lichaam van de antiheld Aatami eruit ziet. We zien zijn lichaam ook steeds meer verwond en beschadigd eruit komen te zien. De film deinst niet weg om de gevolgen van zijn gewelddadige confrontaties te laten zien. Zo kijkt het filmpubliek net zo vol verontwaardiging als een nazi wanneer we Aatami scherven uit zijn lichaam zien halen.
Beeld en geluid
De cinematograaf laat dit soort brute actiescènes (en bijhorende consequenties) net zo gedetailleerd zien als ontroerende filmmomenten. Een goed voorbeeld hiervan vindt plaats aan de start van de film. Gevechtsvliegtuigen vliegen luidruchtig en gevaarlijk dichtbij Aatami. Zijn enige kameraden op dat moment – een hond en een paard – blaffen en hinniken uit angst. Aatami blijft echter rustig zitten, terwijl hij staart naar zijn aangewakkerde vuurtje, alsof er niets aan de hand is. De kleuren van het vuur staan gelijk aan de onweerstaanbare krachtige kleuren van de totale destructie van de Tweede Wereldoorlog.
Naast de cinematografie is ook het werk van de geluidsafdeling sterk. Ze weten goed hoe ze met hun natuurgeluiden en oorlogsgeluiden de filmmuziek van componisten Juri Seppä en Tuomas Wäinölä kunnen verrijken. De componisten weten de epische diepe klanken van een mannelijk koor te combineren met onderliggende sensitieve noten. De visuele effecten, het kostuumontwerp van Anna Vilppunen en het productieontwerp van Otso Linnalaakso behoren ook tot de positieve aspecten van de film.
Conclusie
Uiteindelijk is Sisu een sterke aanrader – vooral voor fans en filmliefhebbers van (historische) actiefilms. Regisseur Jalmari Helander heeft slim gebruik gemaakt van een verscheidenheid aan inspiratiebronnen. De regisseur en scenarioschrijver nam van deze inspiratiebronnen diverse concepten en ideeën die hij toepaste in zijn eigen actiefilm. Juist doordat Sisu geïnspireerd is door verschillende filmgenres, actiefilms en waargebeurde evenementen, oogt de actiefilm uniek. De actiescènes zelf zien er ook bruut, episch en lekker grof uit. Dit is deels te danken aan het stuntwerk en de choreografie van de actiescènes.
Tegelijkertijd is dit ook te danken aan het gedetailleerde camerawerk van cinematograaf Kjell Lagerroos en de rappe, maar rommelige montage van filmmonteur Juho Virolainen. De geluidsafdeling en de make-up afdeling leveren beide ook krachtig werk af. De geluidsafdeling weet met hun geluiden goed in te spelen op de epische, maar sensitieve filmmuziek van componisten Juri Seppä en Tuomas Wäinölä. De make-up afdeling weet uitstekend de verwondingen en littekens weer te geven.
Deze verwondingen zien er realistisch en oprecht pijnlijk uit. Ook het kostuumontwerp van Anna Vilppunen en de productieontwerpen van Otso Linnalaakso passen goed bij het tijdsgebonden filmverhaal. De visuele en praktische effecten zien er bovendien ook geloofwaardig uit. Toch heb ik ook wat kritiekpunten op te noemen over Sisu. Zo is het filmverhaal te simpel en niet bepaald origineel. De dialogen in het verhaal zijn grotendeels cliché.
Ondanks dat de cast deze dialogen over het algemeen overtuigend over weet te brengen, neemt dit niet weg dat de dialogen wat beter uitgewerkt hadden kunnen worden. Hetzelfde kan gezegd worden over het filmverhaal en de bijhorende personages. Het hoofdpersonage Aatami heeft een mysterieus verleden en spreekt amper een woord in Sisu. Hierdoor kun je makkelijker accepteren dat dit personage minder gelaagd of ontwikkeld is. Hetzelfde kan niet gezegd worden voor de bijpersonages.
De diepgang in karaktermotivaties en karakterontwikkelingen variëren van amper aanwezig tot degelijk. Ondanks dat de film diepgang mist in zijn verhaal, dialogen en personages, hoop ik op een vervolg op Sisu. Niet alleen om nog meer epische en brute actiescènes met Aatami te zien, maar ook omdat ik hoop dat de filmmakers dan meer diepgang tot deze filmwereld kunnen brengen. De historische actiethriller Sisu is nu te zien in de Nederlandse bioscopen.
